Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Zależnościmiędzyreligiąisystemempolitycznym
35
rokupatriarchatuipodporządkowaniestrukturcerkiewnychwładzyświeckiej.Cho-
ciażwskutektychzmiancarstałsięwodbiorzespołecznymdefactogłowąrosyj-
skiegoKościoła,tojednakRosjaniezaczęłapodążaćdrogąrozwojowąWielkiej
137
Brytanii.BorysUspienskizauważa,żezaczasówPiotraWielkiegosakralizacja
138
władzyprzybraławręcznasile,cooznacza,żereformacerkiewnaniezmieniła
139
sposobulegitymizacjisamodzierżawia,utrwalającjegoanachronizmy,wtymten
najbardziejbrzemiennywskutki-prawopańszczyźniane.
140
PorozpadzieZSRR,znaczenieprawosławiadlarosyjskichtradycjiustrojowych
zostałopoddanewRosjidyskusji.Zadającpytaniaokompatybilnośćdemokracji
iprawosławiaomożliwośćodegraniaprzezetykęchrześcijaństwawschodniegoroli
równiepozytywnej,jaktomiałomiejscewprzypadkuprotestantyzmuwEuropie
Zachodniej,elityrosyjskiedołączyłydodebaty,toczącejsięjużodlatsiedemdzie-
siątychXXwieku,główniewśródprawosławnychwUSAiGrecji.Zdaniemwielu
141
teologów,zarównodemokracja,jakikapitalizmniestojąwsprzecznościzwiarą
prawosławną,która,takjakinnewyznaniachrześcijańskie,odwołujesiędoideałów
równościiwolności.WedługElizabethProdromou,prawosławie,zewzględuna
koncepcjęsobornosti(soborowości)izdecentralizowanąstrukturę,jestznatury
swojejnawetbardziejdemokratyczneniżmonarchistycznyKościółkatolicki.
142
Zpunktuwidzeniateologiiprawosławnej,problematycznajestnietyledemokracja,
ile-traktowanyjakojejnieodłącznyelement-pluralizmwyznaniowy.Zwracana
touwagęrównieżThomasHopko,przeciwstawiającwspółczesnejamerykańskiej
demokracjiliberalnejsystemfunkcjonującywUSApoIIwojnieświatowej-demo-
kracjęzbudowanąnachrześcijańskichwartościach.Duchownyjednoznacznie
143
137
B.Uspienski,Caribóg,op.cit.,s.65.
138
Pozerwaniustosunkówzpapieżem,HenrykVIIIzostałw1534rokugłowąpowstałegowten
sposóbKościołaanglikańskiego.
139
B.Uspienski,Caribóg,op.cit.,s.65.
140
N.V.Riasanovsky,op.cit.,s.136.
141
Donajważniejszychpostaci,zajmującychwtychlatachstanowiskowobeczagadnieńrelacji
państwo-Kościółwprawosławiu,należąStanleyHarakasiVigenGuroian.Harakastwierdził,że
bizantyjskiideałsymfoniinadalmożebyćrealizowanywrealiachamerykańskiejdemokracji,przy
założeniu,żepaństwoiCerkiewharmonijniewspółpracujądladobrawspólnego.Natomiastzda-
niemGuroiana,symfoniajestformułąużytecznąwprzypadkuustrojuteokratycznego,wkażdym
innymprzypadku,takżewprzypadkudemokracji,korzystnejestzachowanieautonomiiwładzy
kościelnejoddziałańświeckich.A.Papanikolau,Byzantium,OrthodoxyandDemocracy,„Journal
oftheAmericanAcademyofReligion”2003,t.71,nr1,s.84-95.
142
E.Prodromou,TheAmbivalentOrthodox,„JournalofDemocracy”2004,t.15,nr2,s.65.
143
„Jakownukrosyjskichimigrantów,którzyprzybylidoStanówZjednoczonychzzaKarpat,
niemogęwyobrazićsobieżyciawinnymspołeczeństwie[niżamerykańskie-A.C.]ijestemztego
powoduniezwyklewdzięcznymojemulosowi.Alejakowyznawcaprawosławia,obdarzonyedu-
kacją,daremwiary,rodziną,sakramentemduchowieństwaiznajomościąteologiiniemogęwy-
obrazićsobieżyciabardziejpodstępnegodlaprawosławnegochrześcijaninaibardziejniebez-
piecznegodlaistotyludzkiejniżżyciewrealiachamerykańskiejdemokracjiliberalnej”.T.Hopko,
OrthodoxyinPost-ModernPluralistSocieties,„TheEcumenicalReview”1999,t.51,nr4,
s.364-366.
