Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
34
Religiawżyciuspołecznym
wjednościmożliwejestdoświadczenieprawdziwejwolności.Tęsoborową„jed-
nośćwwielości”wyrażałsystemautokefalicznychKościołówwschodnichpołą-
czonychjednościąwiary,życiaitradycji.Rosyjskatradycjaprawosławnapod-
130
kreślaławyższośćspołeczeństwawstosunkudojednostki,postrzeganejzaledwie
jakoczęśćorganicznejwspólnoty,wewnątrzktórejistotaludzkamogłaosiągnąć
pełnięczłowieczeństwa.
131
NieufnośćwobectradycjiZachoduRosjaprzejęłaodBizancjum,gdziepodo-
świadczeniugwałtówirozbojówpodczasczwartejkrucjaty,w1453roku,zdwojga
złego,wybrano„tureckiturban”od„papieskiejtiary”.Jeszczeprzedupadkiem
132
cesarskiegoKonstantynopola,Kościółrosyjskiodrzuciłunięferraryjsko-florencką
(1439rok),którąuznałzazdradęijakodepozytariusz„prawdziwejwiarychrześ-
133
cijańskiej”,wypowiedziałposłuszeństwopatriarszeKonstantynopola,ogłaszając
w1448rokuautokefalię.PrzeznastępnestuleciarosyjskaCerkiewpozostawała
instytucjąwrogonastawionądoOkcydentu-Kościółbardzoczęstoaprioripotę-
piałwzorcenapływająceztejczęściEuropy,wtensposóbprzyczyniającsiędo
kształtowaniatożsamościrosyjskiejwwyraźnejopozycjiwobecZachodu.Wśród
przykładówtakiejdziałalnościCerkwimożnawymienićodrzuceniereformpa-
triarchyNikona(Minowa),dotyczącychrelacjimiędzyKościołemipaństwem,które
sobóroceniłjakopapocezaryzm;niechęćdokodyfikacjinorm,cozkoleiwpłynę-
łonaobecnośćpostawnihilistycznych;dewaluacjętwórczegoindywidualizmu;
134
odrzuceniescholastyki,awrezultacienegacjękoncepcjiświeckiejnauki,filo-
135
zofii,sztuki(wszystkietrzybyłypostrzeganeprzedewszystkimjakośrodkidoosiąg-
nięciazbawienia);zakazposługiwaniasięłaciną,któryhamowałrozprzestrze-
136
nianiesięwRosjizachodnichprądówintelektualnych.
Rosyjskieprawosławie,wprzeciwieństwiedoprotestantyzmu,niestałosięczyn-
nikiemracjonalizującym,sprzyjającymdyferencjacjiimodernizacjisystemu.Cer-
kiewbyłainstytucjątradycjonalistycznąikonserwatywną,czegoniezmieniłydra-
stycznereformyPiotraWielkiego.Car,wzorującsięnazborachprotestanckich,
chciałstworzyćKościółwsłużbiepaństwa-temumiałosłużyćzniesieniew1721
130
S.Bułgakow,Prawosławie,op.cit.,s.106.
131
T.Špidlík,op.cit.,s.134-135.WedługNicolasaZernova„Zachódrozpoczynaodjednostki
iwidziwspołecznościwynikzbiorowegopragnienia,bywspólnieżyćidziałać.WpojęciuWschodu
miejscenaczelnezajmujespołeczność,jednostkazaśjestcząstkącałości”.N.Zernov,Wschodnie
chrześcijaństwo,PAX,Warszawa1967,s.170.
132
Słowa„Wolałbymzobaczyćmuzułmańskiturbanwsamymśrodkumiasta[Konstantynopola
-A.C.]niżłacińskąmitrę”(wwersjipotocznej-„lepszytureckiturbanniżpapieskatiara”)miały
paśćzustWielkiegoKsięciaBizancjum(megaduksa)ŁukaszaNotarasa,którysprzeciwiałsię
przyjęciutzw.uniiflorenckiej,nawetwzamianzapomocRzymuwwalcezTurkami.
133
OdnowienieuniiprawosławiaikatolicyzmuustanowionedecyzjąsoborówwFerrarzeiFlorencji
(1438-1439),odrzuconepóźniejprzezpowszechnyKościółprawosławny.
134
A.Andrusiewicz,Cywilizacjarosyjska,t.1,op.cit.,s.153.
135
А.В.Ситинков,op.cit.,s.134-137.
136
A.Andrusiewicz,Cywilizacjarosyjska,t.1,op.cit.,s.269.
