Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Zależnościmiędzyreligiąisystemempolitycznym
31
nizującejpaństwoispołeczeństwo,przyjednoczesnymbrakubezpośredniegoza-
angażowaniaduchowieństwawsprawowaniewładzy,którejednakzachowuje
kontrolęnadprocesamipolityczno-społecznymi;casusTybetu).
101
Oilerozpoznanieteokracji,przynajmniejwjejklasycznejformie,nienastręcza
trudności,otylezdiagnozowaniewpływureligiinakulturępolitycznąnienależy
donajłatwiejszych.Nazależnośćmiędzyokreślonymustrojemgospodarczo-spo-
łecznymatradycjąwyznaniowązwróciłuwagęMaxWeber,wykazujączwiązek
międzyetykąprotestanckąiukształtowaniemsięwEuropieZachodniejnowo-
czesnegokapitalizmu.Niemieckiuczonypodkreślałznaczeniezreformowanych
102
nurtówchrześcijaństwa,szczególniekalwinizmu,purytanizmuimetodyzmu,które
przyczyniłysiędo„odczarowaniaświata”,czyniącśrodkiemosiągnięciazbawie-
niapracę,pojmowanąjakorodzajascezy(zawódjakopowołanieosóbświeckich).
ProtestantyzmpogodziłetykęzekonomikąimiałudziałwpowstaniunaZachodzie
„racjonalno-kapitalistycznejorganizacjiwolnejpracy”.Niektórzynaukowcypod-
103
ważająweberowskietezy(zwłaszczawyjątkowośćprotestanckiegoetosupracy
iprzedsiębiorczości)orazichnierozerwalnyzwiązekzpojawieniemsiękapita-
104
lizmu.Nieoznaczatojednakzakwestionowaniawpływureligiijakokomponentu
kulturynacharakterifunkcjonowaniesystemupolitycznego.Istnieniewieluwa-
riantówtegosamegowzałożeniachustrojuwynikaczęstozróżnickulturowych,
mającychswojekorzeniemiędzyinnymiwodmiennychtradycjachreligijnych.
Prawosławie,gdzieCerkwietradycyjniebyłybliskozwiązanezestrukturami
państwainabrałycechKościołównarodowych,wywarłodużywpływnasystemy
polityczneposzczególnychkrajów.WRosji-przestrzeni,wktórejkrzyżująsię
tradycjeEuropyiAzji,powstałakulturaodmiennaodsąsiednichdotegostopnia,
żewielubadaczyuznajejązaodrębnącywilizację.Tęrosyjskąspecyfikęprzez
105
wiekiformowałowieleczynników,podobniejaktradycjęrosyjskiegoprawosła-
wia,naktórejznaćpiętnohistorycznychwydarzeńwRzymie,nadBosforemczy
106
wKarakorum.Historycynadalspierająsięoto,komu-teologomKościoła
101
Ж.Т.Тощенко,op.cit.s.99-102.
102
M.Weber,Etykaprotestanckaaduchkapitalizmu,TEST,Lublin1994.
103
Ibidem,s.8.
104
BadaniaprzeprowadzoneprzezPippęNorrisiRonaldaInglehartawykazały,żepracajest
uważanazawartośćnajwyższąprzedewszystkimprzezspołeczeństwa,wktórychposiadanie
zatrudnieniajestczęstowarunkiemprzeżycia.Zachodniespołeczeństwaprotestanckiebardziejniż
pracęceniąobecnieczaswolnyirozwójwłasnejosobowości.Odnotowanywtychśrodowiskach
spadekznaczeniaetykireligijnejwynikawgłównejmierzezpostępującejlaicyzacjizwiązanej,
wedługNorrisiIngleharta,zewzrostempoczuciabezpieczeństwasocjalnegoirozwojempaństwa
opiekuńczego.P.Norris,R.Inglehart,SacrumiProfanum.Religiaipolitykanaświecie,Nomos,
Kraków2006,s.223-253.
105
Naprzykład:A.Toynbee,S.Huntington,A.Andrusiewicz,M.Danilewski,M.Bierdiajew,
W.Łamański,L.Gumilow,M.P.Mczedłow,N.V.Riasanovsky.
106
AndrzejAndrusiewicz,podkreślającznaczeniechrześcijaństwawschodniegodlaukształto-
waniasięrosyjskiejcywilizacji,uznałrosyjskieprawosławiezafenomenreligijno-społeczny.
A.Andrusiewicz,Cywilizacjarosyjska,t.1,KsiążkaiWiedza,Warszawa2004,s.269.
