Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Ludowerytuaływobeczwierzątdomowych
PrzykładKROWY
*
OLGAKIELAK
UniwersytetMariiCurie-Skłodowskiej,Lublin
Jednozprzysłów,zanotowanewNowejksiędzeprzysłówiwyrażeń
przysłowiowychpolskichpodredakcjąJulianaKrzyżanowskiego,brzmi:nNie
pożyczajsolideka,bociniedakrowamleka”1.Wtekstachfolkloru2znaleźć
możnawieledyrektywkulturowychdotyczącychzwierząt.Zwierzętadomowe,
pomagającewgospodarstwieczyzaopatrującewpodstawoweproduktyspo-
żywcze,byłydlaczłowiekabardzoważne,dużaichwartośćmotywowała
szczególnystosunek,jakimielidonichludzie.Krowę,będącąnproducentem”
mleka,nazywanożywicielkąrodziny.Mlecznościkrównależałopilnować–nie
tylkozabezpieczaćprzedjejutratą,aleiwpływaćnajejjakośćiilość.Roga-
tychzwierzątstrzeżonoprzedczarownicamiiosobamionurocznych”oczach,
ochranianojewmomentachprzejściowych–podczaspierwszegowypasuczy
tużpoocieleniu.
WykorzystujączaproponowanyprzezAnnęEngelkingpodziałrytuałów
słownychwkulturzeludowej3narytuały:stwarzające(nkiedyczłowiekchce,
żebycośsięstało”),ochraniające(nkiedyczłowiekchce,żebycośsięnie
stało”)orazodczyniające(nkiedyczłowiekchce,żebycośsię»odstało«”),po-
staramsiępokazaćludowerytuałyzwiązanezkrową.Choćwspomnianaprzeze
mniebadaczkaanalizowałajedynierytuałysłowne,stworzonyprzezniąpodział
*ArtykułpowstałwramachnDiamentowegoGrantu”przyznanegomiprzezMNiSWna
realizacjęprojektunJęzykowo-kulturowyobrazzwierzątdomowychwjęzykupotocznymipol-
skiejkulturzeludowej”(nrgrantu:DI20110210241).
1Nowaksięgaprzysłówiwyrażeńprzysłowiowychpolskich.T.3:R–Ż.Red.J.KRZYŻANOW-
SKI.Warszawa,PIW,1972,s.272.
2Podstawąmateriałowądlaopracowaniabyłygłówniepolskiemateriałyfolklorystyczne
(przysłowia,zamówienia,kolędy)ietnograficzne(tj.zapisywierzeńiopisypraktyk)pochodzące
zXIXiXXwieku.
3PodziałrytuałówsłownychzamieszczonyjestwartykuleA.ENGELKING:Rytuałysłowne
wkulturzeludowej.Próbaklasyfikacji.nJęzykaKultura”1991,T.4,s.75–85.
