Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
36
Trzeciakulturainowyparadygmat:bio-logicznośćwhumanistyce
2.Interpretacjasubiektywistyczna
Schematopisującypolującegokotawpewnymuproszczeniumożnaprzed-
stawićnastępująco:kotczatujenamysz,bynaniąskoczyć;skoczyć,byjąza-
bić;zabić,byjązjeść;zjeść,byzaspokoićgłód.Odstronyformalnejschemat
tenjestłańcuchemśrodek–cel,wktórymkażdekolejneogniwojestśrodkiem
dlanastępnego,ażdofinału.Nieoznaczatojednak,żekotmaantycypacyjny
oglądcelukońcowego,antycypacjasięgaprzypuszczalnietylkonajbliższego
osiągniętegozamiaru(danegoetapu).Mamyzatemdoczynieniazzawężeniem
subiektywnejantycypacjidonajbliższegodążenia.Celcałościowy(końcowy)–
zaspokojeniegłodu–jestosiąganyprzezzjednoczeniecelówcząstkowych
(überleitendeEinzelzwecke),nieprzezantycypacjefinału(wiedza,wyobrażenie
stanukońcowego–zaspokojeniegłodu),alejestspajanyprzezuczuciegłodu,
któreuruchamiaprocesywkolejnychogniwachłańcucha.Szeregczynności
składającychsięnaprocespolowanianiemanawzględziejegokońca(nasyce-
niegłodu),alepostępujenkrokpokroku”.Wokreślonychsytuacjach,przyza-
działaniuokreślonychbodźcówpopędwymuszarealizacjękolejnychkroków.
Każdyznichjestnastawionynazaspokojeniewyłączniesiebieiwtymsensie
jestnślepy”,tzn.niewidziniczegopozasobą.Gdyuwzględnisięjednakob-
szarzachodzeniapojedynczegoetapuprocesupolowania,towidocznejestwy-
raźniedziałanieuczuciainchcenia”,comożnaokreślićnwidzeniem”jednost-
kowegoceludanegoetapu.Wsumie,opisszeregułańcuchaśrodek–cel
wzachowaniuzwierzątjestmieszaninąnwidzenia”inślepoty”:widzeniajed-
nostkowegoceluprzyniewidzeniucelukońcowegodziałań11.
WywódJonasanatematobiektywnegołańcuchaśrodek–cel,opisującego
działanietypuwoluntarnegouzwierząt,możnastreścićnastępująco:łańcuch
środek–celniedajesięzjednoczyćprzezjedencel,antycypującycelkońcowy.
Dokonujesiętoprzezuczuciegłodu(rzecznikpsychicznyfizjologicznegosta-
nu),którepełnifunkcjewyzwalaczaodpowiedniegodziałaniakolejnegoogniwa.
Uczucie,którejestjednakślepe,któreprzedoprzodu,bezokreślenia,jakimi
środkaminależydziałać,abyosiągnąćcel,uruchamiacelowyukładelementów
łańcuchaprzezprowokowaniewposzczególnychogniwachodpowiednichsche-
matówreagowanianapowstałybodziec.Celtkwizatemiwbodźcu(podniecie
uczuciowej–Antrieb),iwschemacie,któryjestzaprogramowanywkompleksie
kolejnychelementówzłożonegodziałaniazwierząt.Zachowanieto,polegające
naporuszaniusię,postrzeganiuiodczuwaniu,jestokreślaneprzezzasadępo-
średniości(PrinzipderMittelbarkeit),zwanątakżenzasadądystansowaniasię”
(Prinzipder„Abständigkeit”).Zachowaniazwierzątsąprzejawamiichndystan-
sującejsię”natury,którawprowadzarozdziałnaprzedmiotipodmiot,odróż-
11H.JONAS:Zasadaodpowiedzialności.Etykadlacywilizacjitechnologicznej...,s.116–117.
