Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
16
Wstęp
nychkilkulat,zdrugiejzaśzaproponowanieniecoinnegospojrzenianapewnekluczowe
ibardzodyskusyjnezagadnieniafinansówpublicznych,przedewszystkimpolitykipo-
datkowej.Pracamawpewnymstopniucharakterempiryczny,ajejzadaniemjestprzed-
stawienierealnegobieguspraw.CzęśćI,pozarysowaniumiejscasektorapublicznego
wgospodarceijejaspektówmakroekonomicznych,opisujepolitykębudżetowąostatnich
lat.Ukazanesądwiestronybudżetu:dochodowo-wydatkowaorazoperacjifinansowych
realizowanychdlaobsługidługupublicznegoifinansowaniadeficytubudżetowego.
Niewątpliwielogicznebyłobyoparciekonstrukcjitejczęścipracynazależności
planistycznej,czylinajpierwokreśleniewtymwypadkuomówieniewydatkównie-
zbędnychdoponiesienia,apotemdostosowaniedotegoczyliomawianiesystemu
pozyskiwaniaśrodkówfinansowychniezbędnychdorealizacjizadańbudżetu,awięcpo-
datkówiinnychdochodóworazfinansowania,jaktoprzyjętomówić,spodkreski,czyli
deficytu.Tutajprzyjąłemjednaklogikęopisubudżetuexpost,bliskąkonstrukcjisamej
ustawybudżetowej.Staramsięprzytymuświadomićczytelnikowipotrzebęracjonalnej
politykibudżetowej,któraosiągałabyświadomiesformułowanecelegospodarczeispo-
łeczne.Opisujęnajważniejszeaspektytejpolityki,starającsięukazaćniektórejejczęsto
niedostrzeganekonsekwencje.
W
eźmynaprzykładkonsekwencjeprywatyzacji.Niektórzylaicybądźsłabipro-
fesjonalnieekonomiściodrzucająkażdąkrytykęiracjonalnąanalizęjejnegatywnych
skutków,gdyżjakpowiadająmusiałobytoprowadzićdokonkluzji,żepoprzedni
systemtotalnejwłasnościpaństwowejbyłlepszy.Oczywiścieniebyłlepszy,alezfaktu,
żewłasnośćprywatnajestnaogółlepsząformąniżwłasnośćpaństwowa,niewynika,
żekażdaformułaprywatyzacjimusibyćbezzastrzeżeńakceptowana.Przedewszystkim
zaśmusimyrozumiećjejmakroekonomicznekonsekwencjeconiebyłomocnąstroną
twórcówwprowadzanejwPolscekoncepcjiprywatyzacyjnej.
Politykabudżetowastanowiniewątpliwierdzeńpolitykifiskalnej,alejej„paliwem”
i„smarowaniem”jestpolitykapodatkowa.Jesttoobszarwielunieporozumień.Manie-
wątpliwieracjęStanisławOwsiak,gdymówi,że„mimowieloletnichdociekańiwery-
fikacjiempirycznejsystemówpodatkowychnieudałosięprzekonującosformułować
cechdobregosystemupodatkowego.Cowięcej,możnastwierdzić,żeniemaczegośta-
kiegojakuniwersalnysystempodatkowy”23.Podatkitojednakobszarszczególniesilnie
ugruntowanychnieporozumień,uprzedzeńimitów,utrwalanychprzezróżnebłędne,
nieścisłealboźlerozumianeteorie,takiejakekonomiapodażowa(supplysideecon-
omics)czytzw.teoriaLaffera.
Najgorsząrzecząwpolitycegospodarczejjestdogmatyzmikierowaniesięideolo-
gią,która,niestety,zdajesiędominowaćwobszarzereformpodatkowychostatnich
lat.Zmianystrukturopodatkowaniapodmiotówgospodarczychwgospodarkachza-
chodnichwydająsięjednakwynikiemnietylkopresjizestronybiznesu(jakprzede
wszystkimunas)czychęciprzyciągnięciakapitałównazglobalizowanymrynku,ale
także,amożenawetprzedewszystkim,modyintelektualnej,ogromnejdominacjizbyt
prostorozumianejideologiiwolnorynkowej,wedługktórej„całkiemwolnyrynek,brak
regulacji,pełnaswobodabiznesu,taniepaństwoioczywiścieniskiepodatkibezulg”
mająbyćzbawieniemdlaświata.Terewolucyjneidee,wywierającedojmującywpływ
napolitykęimedia,przypodatnościelitpolitycznychnatakieoddziaływaniecojest
szczególniewyraźnewkrajachpostkomunistycznych,którewprowadziłyjednakczęść
owychnaiwnychrozwiązań(naprzykładpodatekliniowy,któryzostanietupoddany
23S.Owsiak,dz.cyt.
