Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
WedługDostojewskiegozkoleirozstrzygnięcie
problemuistnieniabogaczynidlapostępowania
człowiekazasadnicząróżnicę,zwłaszczawkwestiach
etycznych.SłynnawypowiedźIwanaKaramazowa,żejeśli
boganiema,towszystkowolno,wskazujenatomiast
nacharaktertejróżnicy—wtymujęciustanowisko
wkwestiiistnieniabogamadlapraktykimoralnejnader
doniosłekonsekwencje,zatemdoniosłyjestisam
problem.
Czyjednakrzeczywiścieregułyetyczneróżniąsiętak
bardzowzależnościodźródła,zjakiegojewywodzimy?
Czyuzasadnionajestobawa,żepozbawienieboskiego
umocowaniaskłaniadoodrzucaniaiłamanianorm
moralnych,zczegowynikałoby,żeludzieniewierzący
wbogasąmniejetyczniezdyscyplinowanilubpoprostu
mniejmoralni,awkażdymraziepostępująbardziej
niemoralnieniżwierzący?Tujednakniemamyjuż
doczynieniazmetafizycznąhipotezą,aleztwierdzeniem
empirycznym,któremożnabadaćiująćwparametrach
ilościowych(np.ileokreślonegorodzajuczynów
popełniająniewierzący,ailewierzący).
Trzebatakżebraćpoduwagę,żenawetdefinitywne
ustalenie,czybógistnieje(ijakienakładanaludzi
wymagania),czynie,niemusimieć,awkażdymrazie
niepowinnomiećkonsekwencjiwżyciupolitycznym.
Standardywspółczesnejdemokracjiliberalnejzakładają
ustanowienieifunkcjonowaniesystemuwyłaniania,
sprawowaniaikontrolowaniawładzyorazpowoływania
instytucjirealizującychinadzorującychteprocesybez
rozstrzyganiaoistnieniuboga,azatemwizolacjiodciał
orazorganizacjizrzeszającychireprezentującychosoby
wierzące.Znówmożnawtymkontekścieprzywołać
Rorty’ego,tymrazemzjegoproklamacjąpierwszeństwa
demokracjiprzedfilozofią.Przekonaniafilozoficzne
iświatopoglądowe,wtymdotycząceistnieniaboga,
są—aprzynajmniejpowinnybyć—dlademokracji
drugorzędnelubwręczpozbawioneznaczeniawtym
sensie,żeposiadanieprzezobywatelitakichlubinnych
przekonańmabyćdlademokratycznychinstytucji
