Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
36
1.GłównezmianywobszarzezdrowotnościdoXIXwieku
widok,którydogłębiwstrząsnąłjejsercem.WsalizwanejsaląświętegoFran-
ciszka,powietrzebyłotakciężkieicuchnące,żezapierałodechiprzyprawiało
omdłościnajlitościwszeinajśmielszespośródzwiedzającychosób.Ujrzałanie-
szczęśnikówleżącychwespółnajednymposłaniuwkałużyodchodów;chorzy
przekazywalisobienawzajemśmiercionośnezadatki.PaniNeckerużyłaswych
wpływówbywprowadzićłóżka,wktórychleżałybytylkodwieosoby,drewnianą
przegródkązabezpieczoneprzedcuchnącymimiazmatami.WBicetrzeprzyj-
mujątakżeosobypłciobojej,zakażonechorobąweneryczną;wystarczywtym
celuprzynieśćkartkęodszefapolicji,akartkęotrzymujesiępostwierdzeniu
chorobyprzezchirurgaszpitalnego,Liczbachorychniejeststała,przyjmujesię
ichtylutylkoilemogąpomieścićsaleprzeznaczonenatenużytek”79.
FryderykSchulzuważał,żewzrostliczbyzachorowańnaprzypadłościWe-
nerywWarszawiepodkoniecXVIIIwiekuwynikałzrozprzężeniaobyczajów.
nPobłażaniewtymwzględzieopiniipublicznejdozbytkułagodnej,nawyknie-
niedozadośćuczynieniaswymzachciankomifantazjomwsposóbnadtoswo-
bodny,właściwysynomwolnejRzeczypospolitej,braksurowszegowychowania
ukobietklasniższych,złyprzykład,jakidająmężczyźniikobietyzwyższejspo-
łeczności,zupełnybraknadzoruzestronyrząduiwszelkiejpolicji-sprawiają,
żesiętudziwićniemożnanadzwyczajnemurozprzężeniuobyczajów,jawności
jego,rozszerzeniuzłego,mieszaniniebezwstyduidzikości,jakichmożeżadna
stolicaeuropejskawtakimstopniucoWarszawanieprzedstawia”80.Zwracano
jednakteżwWarszawieuwagęwnMonitorze”
,żewyeliminowanieprostytucji
prowadzidogorszychskutków:nzdwojgazłegoobierzcomniejszego,gdyżhi-
storiauczy,żedalekookropniejszewynikałyskutkipoowychwielkichmiastach,
gdzienajbardziejusiłowanowykorzenićnierządizktórychtymsiębawiącenie-
wiastywyrzucano.Zarazbowiemliczniejszenastępowałycudzołóstwa,gwałty,
porywaniepanien,zabójstwaidzieciobójstwa”81.Chorobywenerycznebyłyod
wiekówprzedmiotemmoralizowaniaiogromnejprzesady,tutajtakże.Lekarz
StanisławaAugustaPoniatowskiegouważał,żeWarszawaprzodowaławEuro-
piewzakresiekiły,aJohannKausch,żewstolicyna100rekrutów80cierpiało
nasyfilis82.
Wokresieoświeceniapróbowanorozwiązaćproblemprzezlegalizację
nierząduiwprowadzenieprzepisówsanitarnychoraznadzorulekarskiego
isanitarnego,zamiastrepresji.RestifdelaBretonnewysunąłtakąsugestięjuż
w1769roku.ZabrałysięzatorzeczywiściewładzerewolucyjneipóźniejNa-
79SebastianMercier,ObrazParyża,s.302-311.
80WiktorPiotrowski,Chorobyzakaźnewepocepolskiegooświecenia,ArchiwumHistorii
iFilozofiiMedycyny,62,1997,s.207-208.
81Tamże,s.208.
82WacławUrban,Znaczeniekiły,s.1-2.
