Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
1.2.Epistemologia,metodologiaogólna,metodologieszczegółowe
sięnormatywna,cooznacza,żeżądazgodnościzjejzasadami,czyli,żebadacze
mogąodrzucaćtetwierdzenianaukowe,któresformułowano,nierespektującre-
gułiprocedurmetodologicznych.Wogólnościregułymetodologicznemówią,
jakokreśloneczynnościbadawczerealizowaćwsposóbpoprawny.Metodologia
uprawianawsposóbnormatywnystajesięnaukąpraktyczną,ponieważreguły
mówią,jakwokreślonychsytuacjach(przypadkach)postępować,abyzrealizować
celeprocesubadawczego.Metodologiauprawianawujęciuczystoopisowymreje-
strujesposobypostępowaniabadawczegospotykanewokreślonejnauceistarasię
opisaćjewformalno-logicznejstrukturze,czyliopisuje,ktoiwjakichokoliczno-
ściachstosowałkonkretnemetodybadawcze25.
Wogólnościmetodologianaukstarasięwyróżnićpewnetypyczynności
wykonywanychwpracynaukowejipoddaćjeanalizie,doprowadzającejdowy-
raźnegozdaniasobiesprawyztego,naczymczynnościdanegotypupolegają.
Wmetodologiiwyróżniamytakietypyzabiegów,jaknp.:uzasadnianietwierdzeń,
wnioskowanie,rozwiązywanieproblemów,opisiwyjaśnianiezjawisk,stawianie
isprawdzaniehipotez,definiowanieterminówitd.Wyróżnionetypyzabiegówpo-
znawczychmetodologiapoddajeanalizie,któradoprowadzadodefinicjiokreśla-
jącychwyraźnie,naczymzabiegitepolegają.
Wobrębiemetodologiimożnawyróżnićmetodologięogólnąimetodologię
szczegółową,którazkoleidzielisięnaszczegółowemetodologierozmaitychty-
pównauk,różniącychsięmiędzysobąrodzajemstosowanychwnichzabiegów
metodologicznych.
Metodologiaogólnazajmujesięogólnymiprawidłowościamirządzącymisię
procesempoznawczym,wspólnymidlawszystkichnauk26.Jejprzedmiotemba-
dawczymniesąkonkretnemetodybadawczestosowanewokreślonychdyscypli-
nachnaukowych,aleformułowanieogólnychwarunków,jakiepowinnyspełniać
wszelkiesposobyuprawianiadziałalnościbadawczej.Zajmujesięwspólnymidla
wszelkichbadańsposobamiwyjaśnianiazjawisk,zdarzeńczyprocesów,uzasad-
nianiatwierdzeń,budowąteoriiimodeli,jakiinnymiwspólnymiczynnościami
odnoszącymisięm.in.dozasadformułowaniaproblemówweryfikacjihipotez,
analizowaniawynikówbadań,wnioskowania,uogólniania.JakzauważaS.No-
wak,każdaztychczynnościmożebyćzrealizowanazgodniezwłaściwymidla
niejsposobamipostępowania,czylimetodologiczniepoprawnie,lubteżwsposób
metodologiczniewadliwy.Zajmujesięwskazaniemprawidłowegotokucałegopo-
stępowaniabadawczego27.
Metodologiaszczegółowazajmujesięzarównozaleceniamiodnoszącymisię
dokonkretnegoprocesubadawczego,stosowanegowposzczególnychdyscypli-
nachbądźsubdyscyplinachnaukowych,jakitypowymidlanichczynnościamiba-
25Zob.J.Such,M.Szczęśniak:Filozofanauki.Poznań:WydawnictwoNaukoweUniwersyte-
tuim.AdamaMickiewicza,1999,s.16-18.
26J.Brzeziński:Metodologiabadańpsychologicznych…,s.15.
27S.Nowak:Metodologiabadańspołecznych…1985,s.14.
23
