Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
wtokuburzliwychdyskusji,wyłaniałysiękolejne,corazwęższelisty.Niestety,naostatecznykształt
antologiiwpłynęłynietylkonaszewybory,lecztakżedługotrwały,skomplikowanyikosztownyproces
uzyskiwaniaprawautorskichdotekstów,którychautorzypochodzilizkilkukrajówipublikowaliw
kilkudziesięciuwydawnictwachnaprzestrzeniniemalstulecia.Bierzemy,oczywiście,pełną
odpowiedzialnośćzazbiór,któryoddajemywłaśniedorąkczytelników.Zarazemzesmutkiem
przyznajemy,żeniejesttodokładnietakaantologia,jakąchcielibyśmysiępochwalić.
Przytymodpoczątkubyłodlanasoczywiste,żewobecmnogościliteraturynaszymcelemnie
powinnobyć-zgóryskazanenaporażkę-zebraniewszystkiego,wybranieHobiektywnie”
najważniejszychpozycjianiteżnawetdobraniejakiejśichHreprezentatywnejpróbki”.Zamiasttego
oddajemywręceczytelnikawybórmocnonaznaczonyosobowościamiizainteresowaniami
badawczymiredaktorówiśrodowiskaInstytutuKulturyPolskiej.Niezdajemysprawyzkształtu
antropologiipamięcijakodyscypliny,leczraczejprojektujemyjednązmożliwychjejform.
GłównymcelempomyślanejprzeznasantologiijestukazanienajważniejszychHliniinapięć”,które
budująsenspraktykspołecznychiopisującychjeteoretyzacji.Napięciatewyrażająsięwtakich
przeciwstawieniach,jak:pamięćcentralnailokalna,hegemonicznaiwernakularna,spórmiędzy
historiąipamięciączynapięciapłciowe,rasoweiklasowe.
Staraliśmysię-pozostającoczywiściewobrębienaukhumanistycznychispołecznych-zachować
wramachantologiipodejścieinterdyscyplinarne,alezarazem-zaprzykładempoprzednichtomów
seriiWiedzaokulturze-nacechowaneantropologicznie.Wobszarnaszychzainteresowańwchodzi
więcwieledziedzin(np.historia,folklorystyka,socjologia,filozofia,psychologia),zarazemjednak
chcielibyśmypoprzezdobórzagadnieńitekstówpokazaćiuwypuklićrolęantropologii.Ujęcie
antropologiczneoznaczadlanasprzedewszystkimprzyjrzeniesięróżnegorodzajunośnikom,
praktykomikategoriompamięciwświetleichkulturowychuwarunkowań.Przedstawianaprzez
nasantropologiapamięcizajmujesięraczejpamięciaminiżPamięcią-zjawiskakulturowestaramy
sięujmowaćwichróżnorodnościizmienności.
Wzwiązkuztymwantologiistaraliśmysięwmiaręmożliwościdowartościowaćporządek
diachroniczny-przedstawićhistorięzmieniającychsięformpamięci(imediówpamięci),aprzezto
uniknąćdominacjiwspółczesności.Chcieliśmywięcpokazać,jakąhistorięmawspółczesna
pamięćijejpraktyki.Dlategoteżwdoborzekategoriizastosowaliśmyklucznośników,praktyki
bardzoogólnierozumianychkategorii,nieorganizującnarracjiwokółHmodnych”słów-kluczytakich
jakHtrauma”czyHpostpamięć”,leczraczejwskazującnaichmiejscewśródinnychhistorycznie
ukształtowanychpraktykiteoretyzacjipamięci.
PonieważniemaHhumanistykibezzałożeniowej”,tegorodzajuantologiapowinnateż-cojest
zadaniemniełatwym-zdawaćwjakiśsposóbsprawęzezjawiska,któregosamajestproduktem,a
więczwidocznejwostatnichlatachintelektualnejmodynazajmowaniesiępamięcią.Wstrukturę
antologiistaraliśmysięwpleśćnamysłnadgenezązjawiska.Kiedytosięstało?Ktozatoodpowiada?
Doczegotosłuży?Czybyływcześniejinneboomypamięciowe?
Strukturapodręcznika
Punktwyjściawproponowanejprzeznasopowieściopamięcistanowiąantropologicznekonkrety
(dobrzejużrozpoznaneprzezdotychczasowepodręcznikizseriiWiedzaokulturze),awięcciało,
przestrzeńczymaterialnenośniki.Kontynuująctradycjęrozpoczętąwpierwszychtomachserii,
szczególnąuwagępoświęcamytakżerozumianymantropologiczniemediom-słowu,obrazowi,
widowiskomkulturowym,całyczasstarającsięodpowiedziećnapytanie:wjakisposóbpamięćstaje
sięnarzędziemsocjalizacji,przygotowaniadożyciawgrupiespołecznej,uwewnętrznienia
określonychwartościipostaw.
Wpierwszejczęścizostałyzebranetekstypoświęconeciału(nawykowi,dyscyplinie,jego
materialnościitp.),rzeczomwykorzystywanymjakoHekstensje”iHnośniki”pamięci,awreszcie
sposobomutrwalaniapamięciwotaczającejnasprzestrzeni.Drugiblokantologiiopowiada,
najprościejmówiąc,otym,coHrobisię”znośnikamipamięci,jakiesąkulturoweformyiramyich
Huruchamiania”.Częśćtaokazałasiępodwielomawzględaminajtrudniejszadoskonceptualizowania,
bopraktykiiinstytucjesązawszeHrozerwane”międzypoziomemnośnikówapoziomem
konceptualizacji.Wtejczęściskupiamysięwięcnaprzejściuodwyznaczaniaramwspólnotpamięci
(stanowiącychpodstawęwszelkichpraktyk)poprzezceremonieupamiętnianiapoprzeciwnepraktyki
kulturowe,jakimisązjednejstronyzbieranie,zdrugiejzaś-usuwanieróżnorodnychnośników
pamięci.Pytaniebadawcze,jakiestawiamywkońcowychrozdziałachantologii,brzmi:Hdoczegosię
przydawałoiprzydajepojęciepamięciwhumanistyce?”.Staramysięwniejukazaćróżnorodne
9
