Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
WSTĘP
11
13,5%.Pozamachustanuwmaju1926roku,wwynikuktóregodowładzydo-
szedłJózefPiłsudski,udziałziemianwparlamencienieodgrywałjużtakiego
znaczenia,pozycjaparlamentuwyraźniesiębowiemobniżyła.Wdrugiejkaden-
cjiSejmuiSenatu(1928–1930)zwiększyłsięodsetekziemianwśródposłów
(do6,1%),zmniejszyłsięnatomiastwśródsenatorów(do11,7%).W1935roku
wśródposłówziemianiestanowili16,4%(34posłów),awśródsenatorów35,5%
(18senatorówna64),jużjednakw1938rokuodsetkitespadłydo5,3(11
posłów)i9%(7senatorów)9.
Napodstawieanalizybiogramówtrzystuosóbzajmującychnajwyższesta-
nowiskapaństwoweRomanWapińskiustalił,żewlatach1918–1926ziemianie
stanowili13%tejelitydominowaliinteligenci(56%).Wlatach1926–1939
udziałziemianspadłdo5%tymrazemdominowaliwojskowi(42%).Przecięt-
nie,wcałymokresieziemianiestanowili11%elitypolitycznejkraju10.Ziemiań-
stwowPolsceniepodległejniestanowiłozatemjedynegoźródłarekrutacjiosób
dowysokichurzędówwpaństwie.Wobrębiewielkiejpolitykifunkcjonowali
pojedynczyprzedstawicielewarstwy.Naogółzajmowalistanowiskawdyplo-
macjiRzeczypospolitejPolskiej.ZnanabyładziałalnośćdyplomatycznaEdwar-
daiRogeraRaczyńskich,AleksandraiWładysławaSkrzyńskich,Eustachego
Sapiehy,MaurycegoZamoyskiego.Nieliczneprzypadkiaktywnościministerial-
nejpozasłużbązagraniczną,przykładowoJuliuszaPoniatowskiegonazywanego
nczerwonymksięciem”,potwierdzałyopinię,żeziemiaństwobyłoprzydatnedla
państwa,alejednocześnieniewykorzystywałozajmowanegourzęduwcelure-
alizacjiinteresówgrupowych.Podwzględemstrukturypartyjnejwiększośćak-
tywnychpolitycznieziemianzwiązanabyłazugrupowaniamikonserwatywnymi
inacjonalistycznymi.Poprzewrociemajowympozostawaliwkręgachkonserwa-
tywnych,aleteżorientowalisięnaobózrządowyinaJózefaPiłsudskiego,silne
byłyjednaknadalwśródnichwpływyopozycyjnegoStronnictwaNarodowego.
Niekorzystnedlaziemiaństwabyłyteżpostawypozostałychgrupspołecz-
nych.NiepodległaPolskaodbudowywanabyławsytuacjisilnychkonfliktów
społecznych,wdużymstopniustymulowanychwpływamiprzenikającymizbol-
szewickiejRosji.Bardzomocnouwidoczniłasiętendencjadoniwelowaniaróż-
nicspołecznych.Wwielkimstopniuobracałasięonaprzeciwkoziemianom,
azwłaszczaarystokracji,zajmującychdotychczaswysokiepozycjespołeczne.
Symptomatycznyjestfakt,konstytucjaz17marca1921rokuzakazałastoso-
9Ziemiaństwowpracyspołecznej,red.S.Miklaszewski,Warszawa1929,s.26;Organizacje
ziemiańskienaziemiachpolskich,Warszawa1929,s.119;B.Gałka,ZiemianiewparlamencieII
Rzeczypospolitej,Toruń1999,s.23;W.Roszkowski,Gospodarcza...,s.322–323.
10R.Wapiński,ProblemykształtowaniasięelitpolitycznychIIRzeczypospolitej,[w:]Spo-
łeczeństwopolskieXVIIIiXIXwieku.Studiaogrupachelitarnych,red.J.Leskiewiczowa,t.7,
Warszawa1982,s.242,246.