Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
8
GeorgeBerkeley,Alkifron
HylasemiFilonusem.PierwszewydanieAlkifronawzbudziłożywąreakcję,wznacz-
nejmierzepolemiczną.Spośródbezpośredniozaatakowanychautorówodpowiedzieli
Browne12,Mandeville13orazHutcheson14.Trzywymienionereakcjemiałyszer-
szywalormerytoryczny,pozanimipojawiłsięszeregwznacznejczęścianonimo-
wychodpowiedzizobozuwolnomyślicieli,atakującychposzczególnetezyBerke-
leyaczyteżpodającewwątpliwośćzasadnośćjegofilipikantywolnomyślicielskich
zwłaszczatychzwróconychprzeciwShaftesbury>emu.Wszystkieonemiałyjednak
charakterbardziejpublicystycznyidoraźnemotywacjepersonalneczypolityczne.
Wszerszejperspektywiehistorycznejwartowspomniećomożliwychinspira-
cjachAlkifronemuHume>a:wDialogachoreligiinaturalnejpojawiasięargumen-
tacjazbliżonadotego,comówiLizykleswDialoguczwartymnatematanalogii15.
ZkoleizemotywnejteoriiznaczeniakorzystaBurkewswoichrozważaniachna
tematpoezji16.
Wszystkietereakcjeświadcząopoczytnościiżywymoddźwięku,zjakim
spotkałasięksiążkaBerkeleya.Wartoteżwspomnieć,żebyłaonaczytanarównież
pozaśrodowiskiemintelektualnym,nawetnadworzekrólewskim.Zachowałysię
przekazyinformująceotym,żekrólowamiaławrękachAlkifrona17.Jestteż
możliwe,żepublikacjaksiążkiprzyczyniłasiędomianowaniaBerkeleyabiskupem
Cloyne,comiałomiejscewstyczniu1734roku,czylidwalatapopierwodruku
dzieła.FunkcjaAlkifronawkarierzekościelnejBerkeleyadałaasumptdopodejrzeń,
żedziełotozostałonapisane,byułatwićpomocwzyskaniuurzędu18.
12WswojejDivineAnalogy(Londyn1733)Browneumieściłnakońcudługirozdziałzawierający
odpowiedźnakrytykęteoriianalogiisformułowanąwDialogachczwartymisiódmym.Dyskusja
międzyBerkeleyemiBrowne>mtrwaładalej.Wanonimowoopublikowanymw»DublinLiterary
Journalflw1733rokuliścieBerkeleyargumentuje,żeniemażadnejdrogipośredniejmiędzydosłow-
nymametaforycznymznaczeniemorzecznikówprzypisywanychBogu,takwięcBrownestajeprzed
rozłącznąalternatywąalboBógjestmądrydosłownie,albonie.Cf.ANewLetterfromBerkeleyto
BrowneonDivineAnalogy,»Mindfl311(1969),s.375-392.
13Mandevillebroniłsię,wykazując,żeto,cogłosiLizykles,niejestzgodnezjegowłasnymi
poglądamiwkrótkimpiśmiewydanymjużw1732pt.ALettertoDion.Dionwtekściewystępuje
jakoautorcałejrelacjizrozmówskładającychsięnaAlkifrona(I,1).
14HutchesondołączyłdoczwartegowydaniaswojegoInquiryintotheOriginalofOurIdeasof
BeautyandVirtue(Londyn1738)krytykęutylitarnejteoriipięknawyłożonejwDialogutrzecim.
15D.Hume,Dialogioreligiinaturalnej,IV,12przeł.A.Hochfeldowa,Warszawa1962s.42-45.
16E.Burke,Opochodzeniuidejwzniosłościipiękna,V,2-5,przeł.P.Graff,Warszawa1968,
s.185-197.
17Cf.B.Rand,BerkeleyandPercival,Cambridge1914,s.281.
18TakainterpretacjaAlkifrona,wyszłaspodpióraG.A.Johnsona(TheDevelopmentofBerkeleyss
Philosophy,London1923),któryuważał,żewgłębiduszy,jakwszyscywielcyXVIIiXVIIIwieku
byłonwolnomyślicielem,którykryłsięzeswoimiprawdziwymiprzekonaniami,akrytykował
wolnomyślicielidlatego,żechciałzrobićkarierę.Wybrałzaśkarierękościelną,ponieważnieudało
musięzostaćprzywódcąduchowymwolnomyślicieli,bomiejscetozająłprzednimToland.Tek-
stowąpodstawątejinterpretacjisądwafragmentyDziennikówfilozoficznychBerkeleya,przeł.
