Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
2
BOLTZMANN.GENIUSZNIEUPORZĄDKOWANIA
maszynąparową,którewielewniosłydoodkryciapierwszejzasadyter-
modynamiki,pokazałytakżepatologicznątendencjęsposobu,wjaki
działawszystkonaświecie-czylito,żemechanicznaczęśćenergiima
złyzwyczajstałegorozpraszaniasię,przezcostajesięcorazmniejuży-
teczna.Obserwacjatadoprowadziładoodkryciagłębokiegoiogólnego
prawa,natychmiastuzyskującegorangędrugiejzasadytermodynamiki,
którewskazujekierunekupływuczasujakonieodwracalnyciągproce-
sównaturalnych.Abyzmierzyćtęnieodwracalność,wprowadzononowe
abstrakcyjnepojęcie,entropię,wielkośćzawszezwiększającąsię(lub
przynajmniejpozostającąstałą)wkażdymprzekształceniutermodyna-
micznym.Wrazzesformułowaniemdrugiejzasadyraznazawsze
mrzonkaomożliwościstworzeniamechanicznegourządzeniabędącego
całyczaswruchu,produkującegoenergięprzyzerowychkosztach,zna-
lazłakoniec.Aletasamazasadadoprowadziłateżdoniepokojącego
wniosku,żedlaWszechświata-jakodużegoizolowanegoukładu-nie-
uchronnymprzeznaczeniemjestśmierćtermiczna,czylizatrzymanie
wszystkichprzekształceń,któreniebyłybyczystąwymianąciepłamię-
dzycząstkami.
MATEMATYCZNEPRAWOPRZYPADKU:
PRAWDOPODOBIEŃSTWO
Naturaświatafizycznegojestjednaksubtelnaimusibyćbardzoszcze-
gółowobadana.Abylepiejzrozumieć,jaksięrzeczymiałyico,przeciw-
nie,wydawałosięabsolutnienieodwracalnymiprocesamifizycznymi,
musimyznowuodwołaćsiędomechanikiiantycznejteoriiatomizmu,
tymrazemzapośrednictwemnanowosformułowanegokluczapro-
babilistycznego.Poważneproblemy,którewydawałysięsprzeczne
ztradycyjnąmechanicznąkoncepcjązjawiskwsposóbcałkowicie
niedopogodzeniaznowąnaukątermodynamiki,zostałyfaktycznieroz-
wiązanenanowejścieżcebadań:fizykistatystyczneji,wszczególności,
kinetycznejteoriigazów,mającejgłównychpropagatorówwosobach
32
