Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
2
BOLTZMANN.GENIUSZNIEUPORZĄDKOWANIA
średniowiecznafilozofiaporzuciłazainteresowanienaturąibadaniami
naukowymi.
Jedynymwyjątkiemodtegoogólnegoklimatuobskurantyzmubyłaprak-
tykaalchemiiuprawianaprzeztajemniczychfilozofówkierowanych
ciekawościązrozumienia,jakróżnesubstancjemogąpodlegaćprzemia-
nom,zwłaszczapodstawowemetalewzłoto.Jakwiadomo,Newtonbył
pierwszymwielkimnowoczesnymuczonym,lecztakżeostatnimznma-
gów”:byłmistyczny,tajemniczyipełensprzeczności.Choćzjednejstro-
nyformułowałprawadynamikizdolnedoprzewidywaniaruchudowol-
negoobiektuwkosmosie,zdrugiejspędziłdużączęśćżycia,parającsię
praktykamialchemicznymiiczytającBiblię.WbrewmechaniceNewtona,
którawprowadziłaporządekwnieustającymruchuplanetidałapoczą-
teknowejwizjiWszechświata,atomizm,rozumianyjakonaukowaifilo-
zoficznawizja,nigdyniebyłnaczelelistyzmartwieńwielkichangiel-
skichuczonych.
Jednakalchemiastopniowosięrozwijała,przekształcającwkońcuwche-
mię,awrazztymzwrotematomizmznowustałsięmodny.Pierwsi
chemicy,prowadząceksperymenty,zaczęliobserwować,żeróżnepier-
wiastkiłącząsięzgodniezprecyzyjnymizasadamiwagowymi:jeden
molwęglaijedentlenudawałymoltlenkuwęgla,amolwodoruidwa
tlenutworzyłyjedenmolwody.Takaprecyzyjnaprawidłowośćmogła
zostaćwytłumaczonaistnieniematomów,uważanychzaostatnią,nie-
widzialnączęśćkażdejsubstancji.ChemicyzkońcaXVIIIizXIXwieku
niebylizainteresowanidalszymianalizami,abysprawdzić,czyatomy
byłypunktami,czyrozbudowanymiobiektami,czyporuszałysięswobod-
niewprzestrzeni,czyteżpodlegaływzajemnymsiłom:chcielipoprostu
miećnzgodnośćwksięgach”iwistocieto,coodkryli,wydawałosiędzia-
łaćtak,jakpokazałotoprawostosunkówwielokrotnychJohnaDaltona.
Oile,przynajmniejdopołowyXIXwieku,takibyłpunktwidzeniachemi-
ków,otylewdziedziniefizykipojawiłysiędwiewielkiehipotezy,które
26
