Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
10
WPROWADZENIE
degopaństwapolskiegofunkcjonującegopomiędzyeuropej-
skimipotęgamiprzemysłukinematograficznego,pozostało
whistoriijednakdziełemtrochęukrytym,jakprzystałona
filmtraktującyoświecie,któregoniewidać,aktórywkaż-
dejchwilimożesięobjawić.
PrzedIIwojnąświatowąwjidyszkomunikowałosięoko-
ło11milionówŻydównaświecie,wtymwiększośćwEu-
ropieWschodniej,anaziemiachpolskich3,5-milionowa
społeczność.Kinodlatejpublicznościpowstawałoprzede
wszystkimnatereniePolskiiwStanachZjednoczonych,
czyliwdwóchnajwiększychwówczasośrodkachkulturyży-
dowskiejnaświecie,atakżewRosji,naUkrainie,Litwie
czywAustrii.Filmoweopowieścistarałysiępołączyćwie-
lowiekowątradycjęichwilęobecną.Możnapowiedzieć,że
zaistniałozjawiskoindywidualnejścieżkiartystycznej,któ-
rąmiałokazjęporuszaćsięfilmżydowski.Czerpiącinspi-
racjęzobyczajowościikulturydniacodziennego,filmyte
oddawałyatmosferężyciaokresumiędzywojennego.Prze-
łomowewprowadzeniedźwiękuumożliwiłorozbudowanie
scenukazującychbarwnyfolklor.Waszyński,jakotwór-
catylkojednegofilmuwjidysz,podczasrealizacjiDybuka
nadalpracowałjakoczołowyreżysernajbardziejkasowych
hitówtegookresuwPolsce,preferującdużyrozmachpro-
dukcjifilmowejiuniwersalizmtreści.Towłaśnieosobowość
ipracareżyserawpłynęływdużymstopniunaponadcza-
sowośćDybuka.FilmowąadaptacjęsztukiAn-skiegore-
alizowałwnzłotejerze”7kinematografiijidysz(lata1936-
1939),którapraktyczniekończyokresosiągnięćtegokina
wrazzcałkowitązmianąobrazuświataijegospołeczeń-
stwawczasieipoIIwojnieświatowej.nŻydziamerykań-
scyasymilowalisiębardzoszybkowsprzyjającychwarun-
7
PorazpierwszyokreślonatakprzezEricaGoldmanaw:E.A.Gold-
man,Visions,Images,andDreams;YiddishFilmPastandPresent,
UMI1983,s.93.
