Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Węzełgordyjski
—cowynikałozsamejnaturysystemumandatowego.Itaspecyfika
palestyńskiegomandatuwpołączeniuzjegostrategicznymznacze-
niemdlaAngliispowodowała,żewporównaniuzinnymitegotypu
jednostkamicieszyłsięonmniejszymzakresemautonomii,azapro-
wadzonatuformarządówbrytyjskichniewieleróżniłasięodwzorów
stosowanychwkoloniach.
DeklaracjaBalfouraopróczspodziewanychdoraźnychkorzyści
przyniosłaBrytyjczykomznaczniepoważniejszeproblemy.Wielka
Brytaniastałasięwspółuczestniczkąarabsko–żydowskiegokonfliktu,
doktóregosamawjakimśstopniusięprzyczyniła
30
.Żydzipostrzegali
brytyjskiezobowiązaniajakoprawnytytułdokolonizacjiPalestyny
iutworzeniatamswojegopaństwa.Arabowie,pomniwcześniejszych
obietnicLondynu,poczulisięoszukani,adoznanyzawódzdynami-
zowałichruch.WrezultacieBrytyjczycyznaleźlisięwswegorodza-
jukleszczach—międzynarodowymidążeniamiŻydówaantysyjo-
nizmemArabów.Wtejsytuacjimandatariuszzacząłlawirowaćmię-
dzysprzecznymiracjamiobydwuspołeczności,razpopierającŻydów,
akiedyindziejArabów.Wpraktyceoznaczałoto,żemusiałzrezyg-
nowaćzdługofalowejpolitykinarzeczrozwiązańdoraźnych.Ione
właśniecharakteryzowaćbędąpoczynaniaLondynuwPalestynie
właściwieprzezcałyczastrwaniamandatu
31
.
notonlytotheJewishpeopleofPalestine”),atakżeprzyszłyszefrząduWin-
stonChurchill;[TheJewishAgencyforPalestine],TheJewishCaseBeforethe
Anglo–AmericanCommitteeofInquiryonPalestineaspresentedbytheJewish
AgencyforPalestine.StatementsandMemoranda,Jerusalem1947,s.284–285.
30
DosadniejrzecztęująłambasadorUSAweFrancjiWilliamChristianBullitt,we-
dlektórego„wielkibłądzrobiłaAngliazPalestyną[...],awprowadzającŻydów
naterytoriumarabskie,wywołałasztucznąwalkępomiędzyArabamiiŻydami
idoprowadziładostanuembrionalnegoPalestynę,zktóregoaniArabowie,ani
Żydziniesązadowoleni”.Cyt.zaS.Sierpowski,Źródładohistoriipowszechnej
okresumiędzywojennego,t.3:1935–1939,Poznań1992,s.299(dok.370:Prze-
glądsytuacjimiędzynarodowejdokonanyprzezamb.USAweFrancjiW.C.Bul-
littawrozmowiezamb.RPwUSA,J.Potockim,12IV1938r.).
31
Literaturadotyczącadziejówmandatujestbardzobogata.Przykładowomożna
tuwskazaćtakieprace,jak:A.Baumkoller,LemandatsurlaPalestine,Paris
1931;N.Bethell,ThePalestineTriangle.TheStrugglebetweentheBritish,the
Jews,andtheArabs,1935–48,London1979;N.andH.Bentwich,MandateMe-
mories1918–1948,NewYork1965;M.Buchwajc,MandatLigiNarodównadPa-
lestyną,Kraków1939;R.El–Eini,MandatedLandscape.BritishImperialRulein
Palestine,1929–1948,London2006;T.R.Feiwel,L’Anglais,leJuifetl’Arabeen
Palestine,Paris1939;P
.L.Hanna,BritishPolicyinPalestine,Washington1942;
D.Horowitz,M.Lissak,OriginsoftheIsraeliPolity.PalestineundertheMandate,
Chicago1978;A.M.Hyamson,PalestineundertheMandate,1920–1948,London
39
