Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
„Skorotakczynią,czyżniesąstraszniwoczachbogów?”–wędrownispecjaliści…
35
wzrostemliczbywędrownychκαBαρtαi.Specjaliściciniebylianiprzybyszami
zezmitologizowanegowschodu,aninowinkarzami,którzywywracalitradycyj-
nąreligiędogórynogami,leczwyrastalizgreckiejtradycji,któranieznała
naszegorozdziałumiędzyreligią,medycynąamagią20.Tonatomiast,cozosta-
łowtychtekstachuchwycone,topróbazdefiniowaniagranicymiędzydziała-
niempobożnymabezbożnością.Tymkryteriumniejestjużtradycja,działa-
nieκαtὰtὰπάtρiα,alenowestandardyetyczne(coszczególniewidocznejest
uPlatona)czynawetwewnętrznaspójnośćlogicznaprzekonań(couwypukla
pseudo-Hipokrates)21.Wśródstrzępów,jakiepozostałyzlogosuHeraklita,jest
jeden,któryzpewnościąkrytycznieodnosisiędozjawiskaobmywaniakrwią,
wzmiankowanegoprzezautoraDemorbosacro:oczyszczaćkrwiątojakbybło-
toobmywaćbłotem22.Ajednak,jakpokazałParker,oczyszczaniekrwiąjest
perfekcyjnielogicznewramachpewnegomyślowegoparadygmatu,którego
greccyintelektualiści,tacyjakHeraklitczyhipokratejskiautor,nierozumie-
li:krewmogłabyćfizycznymzastępnikiemzmazy,którąnależałooczyścić23.
Wostatniejczęścitekstuchciałbympokazać,wjakisposóbautorDemorbo
sacrodokonujeasocjacjipojęć,byzmieniaćichwydźwiękitymsamymdyskre-
dytowaćswychprzeciwników.
20
NieodmawiamprzytymracjiBurkertowi,któryjestzdania,żewędrownispecjaliści
-craftsmen-stanowiliwehikułbliskowschodnichkoncepcjireligijnychirytualnych.
SamiGrecyniepostrzegalijednakswejtradycjijakoczegośprzeszczepionegonagrecki
gruntzBliskiegoWschodu.Zob.teżkomentarzParkeradofaktu,iżκαθαρtα
ί
ztraktatu
polecaliswympacjentomwstrzymywaniesięodniektórychpokarmówizachowań(co
maswojąanalogięwἁγνεῖαiobowiązkowychdlauczestnikówniektórychkultów):nCi,
którzyoczyszczalizepilepsji,różnilisięodzwykłychpuryfikatorówtym,żesięgaligłę-
biejdozasobówtradycyjnejreligii”(Parker1996:233).
21
Platonkrytykujespecjalistówponieważprzekonująoniludzi,żedziękioczyszczeniom
będąmoglipośmierciuniknąćkaryzazłepostępowanie.
22
nOnizaś,szaleńcy,oczyszczająkrwią,jakgdybyten,ktowszedłwbłoto,obmywałsię
błotem”(DK12B5).Zaleceniedotyczącepuryfikacjikrwiąpojawiasięrównieżwtzw.
prawiekatartycznymzCyreny(w.33inn.)stanowiącymzapiszaleceńwyrocznidelfi-
ckiej.KomentarzdoprawazamieszczaParker(1996:332-351)(Appendix2).Zob.też
Burkert1995:69in.
23
nKrewbyłafizycznymznakiemzanieczyszczenia,któremiałozostaćusunięte”,Parker
1996:234.Chociażniewiemy,czyktórykolwiekzpuryfikatorówwłaśnietakrozumiał
senstegozabiegu,towliteraturzegreckiejznajdujemyechapróbuzasadnienianiezro-
zumiałychpraktykrytualnych:SokrateswMenonie(81a)wspominaokapłanachika-
płankach,którzystaralisiędaćiόγog,wyjaśnienie,dlatego,corobią;autorzDerveni
zjednejstronykrytykujewtajemniczenianwmiastach”jako,byposłużyćsięsłowami
Sokratesa,pozbawionelogosu,zdrugiejstronysamwyjaśnia,dlaczegoμύσtαiofiarują
Eumenidommnóstwociasteczekowielu
ὄ
μφαioi(πόπαvα
ἀ
vάρiBμακαìπoiυόμφαiα):
ponieważEumenidytodusze,aduszesamesąniepoliczalne(
ὅ
tiκαìα
ἱ
ψυχαì
ἀ
vάρiBμoί
ε
ἰ
σi)(col.6wedycjiJanko2008).
