Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
„Skorotakczynią,czyżniesąstraszniwoczachbogów?”–wędrownispecjaliści…
33
Wydajesię,żedrugiezokreśleń,καBαρtήg,odsyłanasraczejdopraktyki
oczyszczeń,należącejdorepertuarurytualnychaktywnościwróżbitów,μάvtεig,
niżwskazujenakonkretnąklasęreligijnychspecjalistów.Katartycznekompe-
tencjeμάvtεig,jakteżichmiejsceirolawramachgreckiegosystemureligijnego
stałysięniedawnoprzedmiotemgruntownegostudium(Flower2009).Wpo-
jęciuoczyszczeniadotykamycharakterystycznegodlaGrecjisplotusfer,które
jakoludzienowożytniprzywykliśmyujmowaćoddzielnie:medycynyireligii.
Przekonanie,iżmoralnaprzewinamożeściągnąćnawinowajcówkaręwpostaci
choroby(np.epidemii),implikujenierozróżnialnośćmiędzyczystościąmoralną
anfizjologiczną”.Puryfikatorzyztraktatuuważaliepilepsjęzanastępstwonpo-
siadania”zmazylubpopełnieniajakiegośngrzesznegoczynu”(4.38-4.40).Epi-
menidesmiałokoło600rokuprzedChrystusemoczyścićAtenyzzarazy,która
spadłanamiastojakokarazaukamienowaniezwolennikówKylona(Burkert
1995:42).Historyczneprzykładytakiejinterpretacjiwybuchuepidemiisąrzad-
sze,alenatrafiamynaniejeszczeuHerodota14.Faktempozostaje,żetowłaś-
nieuwędrownychspecjalistówrytualnychszukanopomocy,gdyposzukiwano
środkównapowstrzymanieszalejącejzarazy.OprzywołanejDiotymie,kapłan-
cezMantinei,powiadasię,żeodsunęłanadziesięćlatwybuchzarazydlatych,
którzyskładaliofiarywedługjejwskazówek15.Wędrownystylżyciawróżbici
zachowalijeszczedługoporzekomymupadkunklasycznejGrecji”inieozna-
czałotobynajmniej,bypostrzeganibylijakofiguryzmarginesu:wystarczy
wspomniećcałyszeregμάvtεig,uhonorowanychjużtoprzezmiastagreckie,już
przezsamychsiebie,zasprawąfundacjiposągówwreligijnychcentrachGrecji
alboprzyznaniaobywatelstwa16.Niemawątpliwości,żewędrownispecjaliści,
którzyodnieślisukces,byliwzoremdlacałejrzeszymniejskutecznychcrafts-
men.Onitowłaśniedoczekalisięodgreckichintelektualistówpogardliwych
14
Parker1996:271:nHerodotwierzył,żeArgylejczycysprowadzilizarazę,ponieważuka-
mienowaligrupęFokejczyków.Nawetjeżeliniewłaściwe,przekonanietojestdobrym
świadectwemmożliwejinterpretacjiprzyczynpublicznejklęskiwdrugiejpołowiepią-
tegostulecia”.Parkeruważateż,żechociażTukidydesnigdzieniewzmiankujereligijnej
interpretacjiwybuchuepidemiiwAtenach,interpretacjetakiemusiałysiępojawić.
15
Platon2009:201d.Przykładyhistorycznychμάνtεig-puryfikatorów:Burkert1995:42-
43,Flower2009,passim.
16
TeisamenoszElidynwytargował”dlasiebieibrataspartańskieobywatelstwo(przypadek
bezprecedensu)wzamianzaswemantyczneusługipodczaswojenperskich(Herodot
9.33-9.35);SthoryszThasoszostałprzezAteńczykównagrodzonyobywatelstwemza
pomocwzwycięstwiepodKnidos(IGII217);Pauzaniasz(3.11.5)opisujeposągAgiasa,
wieszcza,któremuSpartanieprzypisalinarównizLizandremzasługęwygraniabitwy
podAigospotamoi(Flower2009:95-96)orazposągwieszczaTrazybulosa(Pauzaniasz,
6.2.4-6.2.5),przedstawionegozrozciętympsem,cozdaniemFlowera(2009:99)może
nawiązywaćnietyledojegonowatorskichmetodekstyspicjizpsichwnętrzności,
iledopoświadczonejdlaMacedoniiiBeocjipraktykioczyszczaniaarmiipoprzez
przemaszerowanieoddziałumiędzydwiemapołowamirozciętegopsa.Trazybulosbyłby
więcmantisemcenionymprzedewszystkimzasweumiejętnościkatartyczne.
