Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
34PrzemysławBiernat
przezwisk,takichjak
ἀ
γύρtαiczy
ἀ
iαζόvεg17.Tożsamośćrozmaicieokreślanych
figurwędrownychspecjalistówreligijnychwidocznajestzwłaszczawsłynnym
fragmenciePaństwa,gdziejedenzmłodychrozmówcówSokratesa,Adejman-
tos,przywołujepostaciμάvtεig:
Atużebrząceklechyiwieszczbiarze(μάvtεig)dodrzwibogatychludzipukająiwmawia-
ją,żejestunichmocodbogówzesłana,żebyzpomocąofiariśpiewnychmodlitw,jeżeli
nakimściążyzmazagrzechualbonajegoprzodkach,zdejmowaćjąbardzoprzyjemnie
iprzyuroczystychnabożeństwach.Ajeżelibyktochciałjakiemuśwrogowizaszkodzić,
takizaniewielkąopłatązaszkodzirówniedobrzesprawiedliwemu,jakiniesprawiedliwe-
mu-pewnymizaklęciami,którewiążąiktórymionpowiada,żepotrafibogównakła-
niać,abymubyliposłuszni.[ł]AksiągcałestosypodająMuzajosaiOrfeusza,którzy
mielipochodzićodKsiężycaiodMuz.Wedletychksiągoniofiaryskładają,aumieją
nakłaniaćiprzekonywaćnietylkoludziprywatnych,aleicałepaństwa,żenibymożliwe
sąrozgrzeszeniaioczyszczeniazgrzechówzapomocąofiarimiłychkomedyjekjeszcze
zażycia(364b-365a).
Platonowiwieszczbiarzeskładająofiaryztowarzyszeniemśpiewu,twierdzą,
żenjestunichmocodbogówzesłana”iżemająnadbogamikontrolę.Wreszcie-
praktykująrównieżoczyszczenia,cowydajesiępotwierdzać,iżnanazwanietego
rodzajuosóbistniałowieleokreśleń,akcentującychróżneaspektyichdziałalno-
ści18.Jednocześnieμάvtεigtoklasarytualnychspecjalistów,bezktórychniemo-
głasięobejśćżadnakampaniawojennaioktórychusługirywalizowałyzesobą
greckieπόiεig19.Adejmantosnadmieniarównież,iżwędrowniwieszczbiarzepo-
trafiliokoniecznościoczyszczeniaprzekonaćtakżecałespołeczności.Trudno
misobiewyobrazić,bymógłtegodokonaćktośzupełniepozbawionyprestiżu.
Wydajesięwięc,żeokreśleniatakiejakμάvtεigmogłybyćużywanewymienne
iprzyjmowaćrozmaiteodcienie-odaprobaty(Bε
ῖ
ogμάvtig)popogardę.Wszyst-
kozależałoodtego,ktojewypowiada.Dlategofakt,żeautornienazywaswoich
adwersarzyμάvtεigmożeniebyćprzypadkowy-słowoto,jakoterminonajszer-
szymznaczeniu,niepoddawałosięłatwonegatywnejwaloryzacji.
Jaksądzę,aniuhipokratejskiegoautora,aniuPlatonaniemamydoczynienia
zodpowiedziąnakryzystradycyjnejreligiiπόiig,którymiałbysięprzejawiać
17
Niemamywieluświadectwdotyczącychnosiadłych”specjalistówreligijnych,aletacy
równieżmusielisiętrafiać,jaknp.matkaAischinesa.Wkontekściedalszejanalizywy-
mownyjestfakt,żejejbratKleobulos-wiemytozjegonagrobnejinskrypcji-określał
sięmianemμάνtig(Flower2009:98-reprodukcjasteli).
18
Zob.teżBetegh20063:81.ZdaniemCollinsapewnepassusytraktatuimplikująfaktspo-
rządzaniatabliczekzwiązujących(καtαδέσμοi)przezrytualnychspecjalistów(Collins
2008:39-40).
19
Oroli,jakąodgrywaliwróżbiciwkampaniachwojennych,najobszerniejpiszeFlower
(2009,zwłaszczas.153inn.).Dozadańwróżbitównależałoprzedewszystkimspełnie-
nieprzedbitwądwóchofiar,
ἱ
ερά(ekstyspicjawoboziewojskowym)iσφαγία(ofiarawy-
konywanaprzedliniągotowychdowalkiżołnierzy),choćznanabyłarównieżpraktyka
oczyszczaniażołnierzy.Por.teżSofokles,fr.34:σtραto
ῦ
καBαρtήgκ’
ἀ
πoμαγμάtωvίδρυg
-npuryfikatorwojska,biegływoczyszczeniach”.
