Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
socjalnejjako„kajającegosięszlachcica,którytraktowałrewolucjęrosyjskąjako
karęzasprzeniewierzeniesięchrześcijaństwu”14.
CzarnalegendaPRL-u.Bezpieczeństwospołeczne
wIIRPiPRLorazEuropie
Po1945r.wobliczurywalizacjizZSRR,owianegosławąskutecznego
zwycięzcyhitlerowskiejmachinywojennej,atakżewzwiązkuzżywąpamięcią
okrachukapitalizmuw1929r.(wPolscespadekprodukcjio40%),niktniewierzył
wmagięrynkuipaństwaskutecznieprowadziłykeynesowskąpolitykębezpieczeń-
stwa15.WielkiKryzysokazałsięogromnątraumądlaludzipracy.Wystarczyspoj-
rzećnazapiskipolskiegorobotnikaz1931r.:„8.11.1931r.Naśniadaniemieliśmy
herbatęichleb,dladziecikupiłażona½litramleka–obiadzupakartoflana,na
kolacjęjedliśmyzupęzobiadu.9listopada1931r.:Naśniadanieżonazrobiłaza-
cierek–japoszedłemodranasprzedawaćramki,którewniedzielęwyrzynałem.
Przyszedłemdopierowieczorem.Sprzedałem2sztukizarobiłem80groszy.Nakola-
cjęjadłemzupęzobiadu,kapuśniakzkartoflami”.Kolejnedniprezentowałysię
podobnie16.WNiemczechw1932r.,przeddojściemHitleradowładzybyło8,5mln
bezrobotnych,5,2mlnzatrudnionychkrótkookresowoizaledwie7,6mlnnanor-
malnąumowęopracę.Bezpieczeństwowyparowałocałkowicie17.Tymczasemokres
po1945r.byłwEuropie,takżeWschodniej,czasemnajwiększegowzrostupoziomu
życiawdziejachludzkości;porazpierwszyprzeciętnyczłowiekmógłsobiepozwo-
lićnacoświęcejniżzaspokojeniepodstawowychpotrzeb.W1950r.wEuropie
Zachodniej38%budżeturodzinnegowydawanonażywność,gdyw1994r.już
tylko19%.StopazwrotuemeryturwzrosławNiemczechz34%w1956r.do60%.
Płacewlatach1957-1969wzrosłyo115%,emeryturyo110%bardzoegalitarnie,
anietylkodlawybranych.PodobniebyłowEuropiesocjalistycznej,chociażtu
zmianypostępowałyzdecydowaniewolniej,aleistartbyłzeznacznieniższego
pułapukrajubardzozacofanegoipotemzmasakrowanegoprzezwojnę18.Wlatach
50.wzrostgospodarczywynosiłwNiemczech6,5%,weWłoszech5,3%,weFrancji
3,5%,cobyłoogromnympostępemwobecpoprzedniegoleseferowskiegopółwie-
cza.Wlatach1913-1950przybrakuinterwencjonizmupaństwowegowzrostdocho-
dunaosobęwynosił1%rocznie,wokresie1950-1970odnotowano4%.Całkowicie
przezwyciężonezostałomasowebezrobocieokresumiędzywojennego–spadło
zprzeciętnejeuropejskiej7,5%wlatach30.(jużpokryzysie)na1,5%w70.Nawet
wWielkiejBrytanii,którejsytuacjęocenianokrytycznie,relatywnieuległaona
14AndrzejWalicki,Ideeiludzie.Próbaautobiografii,Warszawa2010,s.15.
15AdamLeszczyński,Skokwnowoczesność.Politykawzrostuwkrajachperyferyjnych1943-
1980,Warszawa2013,s.292.
16CzesławMiłosz,Wyprawawdwudziestolecie,Kraków2011,s.373-374.
17Hans-UlrichWehler,DeutscheGesellschaftsgeschichte1914-1949,München2003,t.4,
s.317.
18Tamże,DeutscheGesellschaftsgeschichte…,t.5,s.75;HartmutKaelble,Społecznahisto-
riaEuropy.Odroku1945dowspółczesności,Warszawa2010,s.79-80.
13
