Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
ogromnejpoprawie.Wzrostgospodarczywlatach1950-1970wynosił3%,gdy
w1913-1950jedynie1,3%.Wydajnośćpracywzrastałaszybkoo4%rocznie19.Lata
1945-1970byłynajszczęśliwszymokresemwhistoriiEuropy,októrympremier
brytyjskiMcMillanmówił:„Jeszczenigdyniebyłowamtakdobrze”20.Ważnym
powodemenergicznejochronybezpieczeństwasocjalnegobyłstrachelitprzedko-
munizmemipopularnośćpartiilewicowych,aleniejedynym.Wzrostkonsumpcji
służyłteżinteresomproducentów.Rozwójnpaństwadobrobytu”,któretopojęcie
wówczassięnarodziło,wspierałrozwójrynku,któryzkoleidawałśrodkinawydat-
kisocjalne–jakargumentowałwówczassocjaldemokrataKarlSchiller.Wczasach
MargaretThatchertomyślenieodwrócono.JednakwłaśniewWielkiejBrytanii,
gdziestopawzrostuwlatach1950-1970byłaniska,wydatkisocjalnenależałydo
najskromniejszychwEuropie,awNiemczech,gdziebyływysokie,stopawzrostu
gospodarczegotakżebyłaimponująca21.Mimotorosłynakładynabezpieczeństwo
socjalne.WWielkiejBrytaniiz11,3%PKBw1938r.na16,3%w1955r.i23,2%
w1970r.Wysokiepodatkiakceptowanoiniebudziłyprotestów22.Państwaetaty-
styczniewspomagaływlatach1950-1970wNiemczechiEuropiebudowętysięcy
blokówsocjalnych,przeznaczonychw70%(Niemcy)nawynajem,bozwykły
człowiekbyłijestdodziśzabiednynazakupmieszkaniawłasnościowegoiniema
zdolnościkredytowej(wPolsce65%obywatelimadochodyponiżej2tys.zł,
w2003r.58%Polakówżyłonapoziomieponiżejminimumsocjalnego,aobecnie
zaledwie2%posiadadochodysytuująceichwIIprogupodatkowym).Przedwojną
w1932r.milionrodzinniemieckichniemiałowłasnegomieszkania,w1934r.już
1,5mln.Dolat50.XXw.mieszkanialuduiklasyśredniejdzieliłaprzepaść,dzięki
blokomznikła.Wówczastylkozamożnemieszczaństwomiałomieszkaniazsalo-
nem,kuchnią,sypialnią,pokojamidlasłużby,robotnicygnieździlisięwjednej
izbie,nierzadkowpiwnicy,wjednymłóżkuspalirodzicezdziećmi.Wczasach
późniejszychnowoczesnemieszkaniewblokudlawarstwniższychrównieżmiało
kilkaizbzróżnicowanychnawzórmieszczańskiwedleprzeznaczenia.Naskutek
działańwojennychizniszczeńorazwypędzeńnawschodzieEuropyw1950r.nadal
brakowałowNiemczech4,8mlnmieszkań.Jeszczew1956r.ok.2,5mlnNiemców
żyłowprowizorycznychobozachwbarakach.Ostatniznichzlikwidowanodopiero
w1971r.W1950r.zaczętobudowaćwielkiesocjalneblokowiskazmieszkaniami
przedewszystkimnawynajem–roczniebudowanook.600tys.mieszkań,czylidwa
razytylecownajlepszychlatachWeimaruiIIIRzeszy23.W1954r.zaledwiepoło-
wamieszkańweFrancjimiałabieżącąwodę,jednaczwartatoaletę,10%wannę
19MarkMazower,DerdunkleKontynent.Europaim20.Jahrhundert,Berlin2000,s.418-
419,422.
20TonyJudt,Źlemasiękraj.Rozprawaonaszychwspółczesnychbolączkach,Wołowiec
2011,s.56-57.
21Tamże,s.426-427.
22Tamże,s.428.
23Haus-Wohnung-Stadt.BeiträgezumWohnungsundStädtebau1945-1985,H.LotharJu-
ckel,Hamburg1986,s.26-35;BehrndFuhrmanniin.,GeschichtedesWohnens.VomMittel-
alterbisHeute,Darmstadt2008,s.149-151;TadeuszKowalik,www.polskatransformacja.pl,
Warszawa2009,s.213;GeschichtedesWohnens,Stuttgart1999,t.5,s.237-239,264-265.
14
