Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Odmiany
Hodowlaziemniaka
.Kamiński
Fot.J.Plich,P
Fot.4.Programyhodowlano-badawczeprowadzonewIHAR-PIBwMłochowie:A)formyrodzicielskieziemniakazaszczepionena
roślinachpsianki,wceluzwiększeniaefektywnościkwitnienia,B)kastrowaniekwiatówziemniakawceluuniknięcianiekontrolowanego
samozapylenia,C)jagodypochodzącezkontrolowanegokrzyżowaniawybranychformrodzicielskich,D)nasionaziemniaka,F)iG)siewki
niewielkichpopulacjihodowlano-badawczychwinspektach,G)ramszwpolu,H)polehodowlano-badawczewMłochowie.
A
E
F
B
C
G
D
H
WPolscehodowląMWziemniaka
przezponad50latzajmowałsięInsty-
tutHodowliiAklimatyzacjiRoślin,Od-
działwMłochowie,azagadnieniaztym
związanezostałyszerzejopisaneprzez
Zimnoch-GuzowskąiFlisa(2021).Pro-
wadzonawMłochowiehodowlaMW
(fot.4)miałanaceluposzerzeniepuli
genetycznejziemniakauprawnego
orazzwiększenietempaiefektywno-
ścihodowlinowychodmianziemnia-
ka,aukierunkowanabyławyraźniena
podniesienieodpornościziemniakana
patogenyiszkodniki.Wramachtych
programówwprowadzonozdzikich
gatunkówSolanumdopulihodowlanej
ziemniakatetraploidalnego(apóźniej
dokomercyjnychodmian)wielegenów
odpornościnanajgroźniejszepatoge-
nyiszkodnikiziemniaka.Wytworzo-
neMWziemniakabyłyprzekazywane
zainteresowanympolskimhodowcom,
którzywykorzystywalijejakoformy
rodzicielskiewswoichprogramach
hodowlanych.ZudziałemMWwytwo-
rzonychwIHAR-PIBwMłochowiewy-
hodowanoizarejestrowanowPolsce
72noweodmianyziemniaka.Odmiany
techarakteryzowałysięzwyklewyso-
kąodpornościąnawirusy(głównie
PVY,PVMiPVS)orazpodwyższoną
odpornościąnaPiinfestans.Prowa-
dzenieprogramówMWprzyczyniłosię
znaczącozarównodoprzyspieszenia
postępuhodowlanegoziemniaka,jak
idopostępuwbadaniachnadgene-
10
tykąiodpornościąziemniaka.Wpro-
wadzaniegenówodpornościzdzikich
gatunkówdokomercyjnychodmian
ziemniakajesttrudneiniezwyklecza-
sochłonne,dlategoteżpracetakie
niebyłyprowadzonewkomercyjnych
frmachhodowliziemniaka.Jakoprzy-
kładmożnapodaćproceswprowadza-
niagenówodpornościnaPiinfestans
zdzikiegogatunkuSibulbocastanum,
wktórymokresodprzeprowadzenia
pierwszychkrzyżowańzdzikimgatun-
kiemdowprowadzenianowychodmian
ziemniakauprawnegonarynekwynosił
46lat(GhislainiDouches,2020).
sekwencjaminukleotydówpołożonych
wpobliżu(lubwewnątrz)interesującego
nasgenu.Zidentyfkowanieobecności
takiegomarkeraDNApozwalanawnio-
skowanieczywbadanymgenotypie
(osobniku)jestobecnypożądanygen
bezkoniecznościprzeprowadzania
ocenfenotypowych(fot.5).Genotypo-
waniepotomstwapodwzględemobec-
nościpożądanychgenówjestmożliwe
jużnaetapiesiewki.Selekcjaprzywy-
korzystaniumarkerówDNA(angimar-
kerassistedselection-MAS)pozwala
naograniczenieliczbyosobnikówoce-
nianychwdalszychetapachhodowli,
aniekiedyrównieżnaskróceniecyklu
hodowlanego.Wefekciepozwalana
znacznąredukcjękosztówprowadze-
niafenotypowejselekcjiwpoluitestach
laboratoryjnych(Zimnoch-Guzowska
iFlis,2017).Selekcjawoparciuomar-
kerymolekularnejeststosunkowołatwa
doprzeprowadzeniawprzypadkucech
monogenicznych,czyliwarunkowanych
przezpojedynczegeny.Doskonałym
przykłademsątugenygłówneodpor-
ności,którezostałyzmapowaneimają
opracowaneskutecznesystemyselek-
cjiMAS.Sątomiędzyinnymi:genRy
sto
warunkującyskrajnąodpornośćnaPVY
(Flisiin.2005),genySen1iSen2wa-
runkująceodpornośćnarakaziemnia-
ka(Hehliin.1999,PrzetakiewicziPlich
2017,Plichiin.2018),genH1warun-
kującyodpornośćnamątwikaziemnia-
czanego(Milczarekiin.2011)czygeny
Selekcjaprzywykorzystaniu
markerówDNA
Kolejnymelementemwpływającymna
efektywnośćhodowliziemniakajest
szybka,racjonalnaiefektywnaselekcja
zuzyskanegopotomstwaosobników
onajkorzystniejszymzestawiecech.
Usprawnieniemselekcjiprowadzonej
metodamiklasycznymi(woparciuofe-
notyp–czylizestawwszystkichcech
charakteryzującychdanegoosobnika)
jestprowadzenieselekcjinapodsta-
wiegenotypu(zapisgenetycznyza-
wartywDNA).Obecniezlokalizowano
nachromosomachziemniakawiele
ważnychdlahodowliziemniakagenów
orazzidentyfkowanosprzężoneznimi
markeryDNA.Obrazowomówiącta-
kiemarkeryDNAsąpewnymispecy-
ficznymi,łatwymidozidentyfikowania
Ziemniak
Hodowla,agrotechnika,przechowywanieiprzetwórstwoziemniaków
