Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
14
Ziemiąipieniędzmi
Rozdziałdrugi,Czasykolonialne–powstaniepierwszychuczelniiichrelacje
zwładzami,stanowisyntetyczneujęcieformowaniasięuczelniorazzmianyichmiej-
scawporządkuprawnym,politycznymispołecznymodpowstaniapierwszegoko-
ledżuw1636rokudolat20.XIXwieku.Naprzykładziepięciuszkół:Harvard,Yale,
CollegeofWilliamandMary,King’sCollegeinNewYork(dzisiejszyColumbia
UniversityintheCityofNewYork)orazDartmouthCollegejestpokazanyproces
kształtowaniasięzewnętrznegoładuakademickiegowUSA.Każdaztychuczelni
powstałajakoinstytucjapublicznamającazazadaniesłużyćdobrobytowikolonii,
nawetjeślitencelbyłrozumianyprzedewszystkimwkontekściereligijnym–jako
kształcenieduchownych.Sposóbsprawowanianadzorunaduczelniamiorazfinan-
sowaniaichdziałalnościniepozostawiawątpliwości,żeużywającdzisiejszychkate-
goriinależałobyjeokreślićjakopubliczne.Spośróduczelnipowołanychwczasach
kolonialnychzostałypominięteUniversityofPennsylvania(powołanyw1740roku
jakoAcademyofPhiladelphia),PrincetonUniversity(1746,CollegeofNewJersey),
BrownUniversity(1764,RhodeIslandCollege)orazRutgersUniversity(1766,
Queen’sCollege).Podstawowympowodemichpominięciajestto,żedrogiichroz-
wojuzasadniczopowieliłydziejeomawianychpięciuszkół.DodatkowoUniversity
ofPennsylvaniarozpocząłdziałalnośćjakoakademia,coówcześniesytuowałogo
poniżejszkółwyższych,Rutgerswswoichpoczątkachmiałogromnetrudnościfi-
nansoweipozostawałwstaniemarazmudomomentuprzejęciaszkołyprzezwładze
stanuNewJersey.ZaśPrincetoniBrown,zeswoimireligijnymiafiliacjamibliskie
byłymodelowiHarvarduiYale.
Spośródomawianychszkółszczególnieciekawesądwaprzypadkikrólewskich
koledżów:powstałychdecyzjąkróla,mającychzazadaniewspieraćangielskąadmi-
nistracjęwbrytyjskichkoloniachwAmerycePółnocnej.CollegeofWilliamandMary
pozostałjednakdodzisiajuczelniąstanową,kulisyoddzieleniaKing’sCollegeinNew
Yorkodwładzystanowejstanowiąnatomiastdoskonałąilustracjęprocesutypowego
dlawiększościuczelnimającychswojepoczątkijeszczewczasachkolonialnych.
Takirodzajhistorycznegowstępujestniezbędnydlazrozumieniakontekstutwo-
rzeniafederalnejpolityki,choćbyztegowzględu,żewpóźniejszychdyskusjach
kongresmeniwielokrotniebędąodwoływaćsiędodziałającychzsukcesemszkół.
Pozatym,jakpodkreślajątobadaczewewszystkichkrajach,uczelniebardzomocno
sązakorzenionewtradycjiinaichdzisiejszedecyzjiczęstowpływająrozwiązania
przyjęteponadstolattemu.
NarodowyUniwersytetStanówZjednoczonychtorozdziałpoświęconyprzed-
stawieniupierwszegoprzejawufederalnegozainteresowaniasprawamiszkolnictwa
wyższego.Jużwczasiedebatynadkształtemkonstytucjipadłapropozycja,byza-
wierałaonatakżeszczegółoweuprawnienieKongresudo„utworzeniauniwersytetu,
doktóregokandydacibylibyprzyjmowanibezwzględunawyznawanąreligię”.Pro-
pozycjazostałaodrzucona,bopanowałoprzekonanie,żestworzeniemtakiejszkoły
wprzyszłejstolicykrajupowinnasięzająćjejlegalnawładza,czyliwłaśnieKongres.
Propozycjautworzeniacentralnej,federalnejinstytucjiszkolnictwawyższego,
któramiałasłużyćkształceniuprzygotowanychdożyciawdemokratycznympaństwie
obywateli,powróciłazasprawąpierwszegoprezydenta–George’aWashingtona.
