Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
którychokrestrwaniawynosiok.24godzin(Halbergiin.1959).Natomiastinni
(Aschof1960,Pittendrigh1960)stosujągodooznaczaniatylkorytmówendogen-
nych,wykluczająctymsamymwszystkierytmyegzogenne.Wurtman(1967)poddaje
ostrejkrytycestanowiskobadaczynależącychdopierwszejgrupy.Cytujeonprace,
wktórychwykazanoistnienieniektórychrytmicznychprocesówfizjologicznychpozo-
stającychwścisłejzależnościodwarunkówśrodowiska,wzwiązkuzczymniemożna
ichnazywaćrytmamiokołodobowymi.
Gdywprowadzonotentermin(1959r.),wpracachdotyczącychrytmikidobowej
opisywanopewnezjawiska,którełatwobyłoobserwowaćujednegoitegosamego
zwierzęciaczytejsamejrośliny.Naprzykładaktywnośćruchowązwierzątczyruchy
liścimożnabyłośledzićprzezszeregkolejnychdniczymiesięcy.Ustaleniezatem,czy
rytmikatychprocesówjestegzo-,czyendogennanienastręczałowiększychtrudno-
ści.Tosamoodnosisiędorytmutemperaturyciałaorganizmuczywieluinnychtego
typuprocesów.
Obecniebadaczecorazczęściejpodejmująinnegotypupracenadrytmami
dobowymi.Przedewszystkimchodziozbadanierytmikiróżnychprocesówzacho-
dzącychwposzczególnychtkankachorganizmu,dobowychzmianwaktywno-
ścienzymówitp.Tegotypupracewymagajączęstouśmierceniawieluzwierząt
doświadczalnych.Typowyprzykładtakiegoeksperymentuwyglądatak:grupę
zwierzątsynchronizujesięwokreślonychwarunkachpodwzględemdawcyczasu,
anastępniepobierasięmateriałdobadańwściśleustalonychodstępachczasu(zwy-
klewciągudoby).Następnieuśredniasięco2-4godzinywynikidanychuzyskanych
napodstawiemateriałupobranegoodgrupyzwierzątotejsamejgodziniedoby.
Wynikiwszystkichdobowychanalizporównujesięzesobą.Jeżelitakuzyskane
danenatematbadanegoprocesuwykazująistnieniejednegomaksimumijednego
minimum,totakirytmmożemynazywaćrytmemdobowymlub24-godzinnym
(Cymborowski1970b).
Znacznietrudniejjestprowadzićbadaniawyżejwymienionychprocesówwcelu
stwierdzeniarytmuokołodobowego(spontanicznego).Zagadnieniatebędąszcze-
gółowoomówionewczęścidotyczącejmetodykibadań.Abywykazać,żedanypro-
cesfizjologicznyprzebiegawrytmieokołodobowym,należałobyprzedewszystkim
dużągrupęzwierzątumieścićwstałychwarunkachświatłalubciemności,wcelu
pozbawieniaichwskaźnikówczasu.Potakimprzygotowaniuzwierzątprzeprowa-
dzamybadaniainteresującegonasprocesu.JeżelimimonieobecnościZeitgebera
wwarunkach,wktórychprzebywałyzwierzęta,badanywnichprocesfizjologiczny
wykazujecechyrytmudobowegowokresiemniejszymlubwiększymod24godzin,
todopierowtedyjesteśmyupoważnienidoużyciaterminunokołodobowy”
.Tym-
czasemwostatnichlatachukazałosięwielepraczatytułowanychnRytmokoło-
dobowy...”
,wktórychnieprzeprowadzonotegotyputestów.Wtakichprzypadkach
znaczniebezpieczniejjeststosowaćterminnrytmdobowy”czynrytm24-godzinny”
.
Oczywiścieużycietychterminówniewykluczaistnieniarytmuokołodobowego
badanychprocesów,jednakżedojegowykazanianiezbędnesądalszebardzopra-
cochłonneeksperymenty.
Wieloznacznośćterminu„rytmokołodobowy”19
