Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Przeglądgatunków–nagozalążkowe25
nicowaniepopulacyjneiosobniczeopodłożudziedzicznym).Wyróżniasięlicz-
neekotypy(głównieklimatypy)tegogatunku(np.„świerkbałtycki”,„świerk
karkonoski”,świerktatrzański”).Napodstawiewynikówbadańproweniencyj-
nychwydzielanesąregionygenetyczneświerka(międzyinnymiAlpy,Karpa-
tyWschodnieipołudniowe,KarpatyZachodnieiSudety,ŚrodkowaEuropa,
regionpółnocno-wschodniiin.).Znanejestponad150odmianuprawnych
świerka.
Świerknależydoelementueuropejskiego,borealno-górskiego.Swymza-
sięgiemobejmujeprawiecałąSkandynawię,znacznączęśćNiżuWschodnio-
europejskiego,Karpaty,Sudety,ŚredniogórzeNiemieckie,Alpy,GóryDynar-
skie,StarąPłaninę,Riłę,RodopyiPiryn.WśrodkowejEuropiejestprzede
wszystkimgatunkiemgórskim,kupółnocyprzechodzącymnaobszarywyżynne
inizinne.NajwyżejpołożonestanowiskaznajdująsięwAlpachnawysokości
2300–2400mn.p.m.Napółnocnychkrańcachzasięguboryświerkoweosiąga-
jąpolarnągranicęlasunapoziomiemorza.WPolsceświerkmadwaośrodki
częstegowystępowania:północno-wschodni(borealnaczęśćzasięgu)orazpo-
łudniowy–paswyżynśrodkowych,NizinaŚląska,KotlinaSandomierskaigóry,
odSudetówpoBieszczady.NajwyższestanowiskoznajdujesięwTatrachna
wysokości1900mn.p.m.Udziałświerkajakogatunkupanującegowdrzewo-
stanachpolskichlasówwynosiok.5,5%,przyczymnajwiększyjestwSudetach
(70%),Karpatach(17,5%)iwKrainieMazursko-Podlaskiej(10,5%).
Obszarwystępowaniaświerkapospolitegowplejstoceniebyłwiększyniż
obecnie,gdyżobejmowałrejonypołudniowychwybrzeżyBałtykuiMorzaPół-
nocnego.Późniejszamigracjanastąpiłazośrodkakarpackiego(późnyglacjał)
orazzpółnocnegowschodu(okresborealny).Zetknięcietychzasięgównastą-
piłowokresieatlantyckimnaobszarzewzdłużśrodkowegoidolnegoBugualbo
bardziejnapołudniu,bliżejKarpatiSudetów.Przezwielelatutrzymywałsiępo-
glądoistnieniutzw.dysjunkcjiśrodkowopolskiejświerkaprzebiegającejprzez
NizinęMazowiecko-Podlaską,PolesieiWołyń.Jejgenezęwiązanozczynnikami
naturalnymi(klimat,niedokończona
migracja)orazantropogenicznymi.
Ostatniocorazczęściejprzyjmujesię,
żeświerkmaunasciągłyzasięg,ajego
rzadkiewystępowanienaznacznychte-
renachNizinyMazowiecko-Podlaskiej
spowodowanebyłonajprawdopodob-
niejprzezwylesienia,przekształcenia
siedliskiniewłaściwądlategogatun-
kugospodarkąleśną.Należysięliczyć
takżezwpływemocieplaniaklimatu,
któreobserwujesięodpoczątkuXX
wieku.Wskutekstopniowychzmian
klimatycznychnastępujeekspansja
drzewliściastych,którewypierająmię-
dzyinnymiświerk,zwłaszczanaobsza-
rach,gdziewystępujeonrzadko.
Wwiększościpasmgórskichśrod-
kowejEuropygórnagranicawystępo-
waniaborówświerkowychwyznacza
