Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
OrelBeilinson
UniwersytetTelawiwski
AlexanderPrusin(1955–2018)
1
AlexanderPrusinprzyszedłnaświatw1955r.weLwowiejakosynWiktoraiWitii.Powyjeździe
naZachódobroniłdoktoratnaUniwersyteciewToronto,anastępnierozpocząłpracęwInstytucie
TechnikiGórniczejwNowymMeksyku,gdziewykładałprzezostatnie17lat.Byłwybitnym
uczonym,którysłynąłzdogłębnychirozległychbadańnadjednymznajkrwawszychokresów
whistoriiEuropy,czylipołowąXXw.
GłównymiobszaramizainteresowańPrusinabyłynacjonalizm,przemociZagładawGalicji
Wschodniej.Opublikowałliczneartykułynatematróżnychaspektówsytuacjietnicznej
wdwudziestowiecznejGalicji:pisałotamtejszychŻydach,mordachpopełnianychnaPolakach
przezOUN-UPA,zbrodniachwojennych,kolaboracjiiprzemocy.Wydawałrównieżksiążki.Swoje
pierwszedzieło,zatytułowane
NationalizingaBorderland:War,Ethnicity,andAnti-JewishViolence
inEastGalicia,1914–1920
,oparłnarozprawiedoktorskiej,którejpromotorembyłPiotrWróbel.
Wtypowydlasiebieskrupulatnysposóbpotraktowałróżnewielonarodoweźródła.Starałsię
zrozumieć„dynamikęimechanizmyprześladowańŻydówwGalicjiWschodniejpodczaswojny”,
„zrekonstruowaćmiejscowądynamikękonfliktuetnicznego”izobaczyć,jaktezagadnienia
wpasowywałysięwszerszeramynarodowe,wktórychzaistniały.Nierozpatrywałantysemityzmu
jakozjawiskaoddzielnego,niemalahistorycznego,leczutrzymywał,żeprowadzonazjednejstrony
przezrosyjskich,zdrugiejzaśprzezpolskichurzędnikówpolityka,polegającanausuwaniuŻydów
zżyciaGalicji,wykazywałapodobieństwowłaśniezuwaginalokalnykontekst.
Jegodrugaksiążka,zatytułowana
The‘LandsBetween’:ConflictintheEastEuropean
Borderlands,1870–1992
,ukazałasię,gdyjegozainteresowaniaskupiałysiębardziejnalatach
dwudziestychniżczterdziestych.Książkaposzerzającagranicechronologicznepierwszegodzieła
Prusinastanowiwyrazjegoniezaspokojonegopragnienia,bywyjaśniaćzjawiskaodużejskali
napodstawiedobrejznajomościdostępnegomateriałuźródłowego.Prusinniezamierzałbynajmniej
sięograniczaćdopogłębionejanalizyjedyniewybranychźródeł.Wręczodwrotnie,byłbadaczem,
któryrzucałświatłonaszerszykontekst,wykorzystującnajbogatszespektrumdostępnychźródeł.
Bazującnaźródłachpierwotnychiwtórnychnapisanychpoangielsku,niemiecku,rosyjsku,
ukraińsku,białoruskuipolsku,Prusinstarałsięwytłumaczyć,jakpaństwaici,którzydziałaliwich
imieniu,stosowaliprzemoc,gdyusiłowalibudowaćnarodydofiaskaeksperymentu
komunistycznego,acobyćmożebardziejzaskakującedlaczegoróżnegrupywspólniebrały
udziałwaktachprzemocytakichjakZagłada.Tymszlachetnymwysiłkiemprzyczyniłsię
dointelektualnychposzukiwańodpowiedzinapodobnepytaniaprzezanalizęmakrohistoryczną,
obejmującąprzyczynkipoczynionem.in.przezTimothy’egoSnyderaiMarkaMazowera.
PodkonieckarieryPrusinodszedłodtakrozległychzagadnień.Ostatniokrespracypoświęcił
Serbii.Wksiążce
SerbiaundertheSwastika
,któraukazałasięw2017r.,długąbibliografięźródeł
wjęzykachwschodnio-izachodniosłowiańskichzastąpiłyźródłaserbskie.Oczytanyzarówno
wjugosłowiańskiej,jakipostjugosłowiańskiejhistoriografiiorazposiłkującsięgruntownąwiedzą
natematbardziejtradycyjnychsceneriibadańnaddrugąwojnąświatowąwEuropieWschodniej,
PrusinchciałnietyleodmienićnaszerozumieniehistoriiSerbiipodczaswojny,ileopowiedzieć
historiętak,byzwiązaćściślejzprowadzonymiwtedybadaniaminadEuropąokupowaną
przeznazistów.Jakopierwszekompletneopracowanienatentematpoangielskuksiążka
tapozostaniebezcennąlekturądlahistorykówBałkanów,drugiejwojnyświatowejiogólnieEuropy.
Prusinpozostawiłnamwięcwynikiwielurzetelnychbadańprzypominającychdrabinę,której
każdyszczebelpodawałwwątpliwośćjegowcześniejszeprace.Wpierwszejksiążce,opartej
narozprawiedoktorskiej,zakwestionowałsposób,wjakipostrzeganoantyżydowskienastroje
iprzemoc.Następnierzuciłsobieinamwyzwanie,szukającwyjaśnieniazjawiskoszerszych
parametrachczasowychiprzestrzennych.Wostatniejksiążceodwróciłsięodmakrohistorii
iwkroczyłnanowyterengeograficznyBałkany.Zajmowałsięwżyciunaukowymmnóstwem
innychkwestii,zktórychnajbardziejekstremalnyprzykładstanowitematsowieckiego
orientalizmu,omówionywartykulez2003r.Choćtakichprojektówpobocznych,jaknazwaliby
jeniektórzy,byłobezliku,przezwszystkietelataniezmienniefascynowałagodrugawojna
światowawKijowieiinnychczęściachUkrainyiPolski.
Wlistopadzie2018r.,niestetyjużpośmiertnie,opublikowanojegoostatniedzieło.Książka
JusticeBehindtheIronCurtain:NazisonTrialinCommunistPoland
,napisanawspólniezGabrielem
Finderem,stanowikulminacjęzainteresowaniaPrusinazbrodniamiwojennymi.Obajautorzy
analizująwniejporazpierwszywhistoriijakPolskarozliczyłasięzokupacjąhitlerowskąjako