Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
OdRedakcji
Oddawanydorąkczytelnikówtom14naszegorocznikajakopierwszyzostałwydanybez
jakiegokolwiekwsparciafinansowegozestronyMinisterstwaKulturyiDziedzictwaNarodowego.
DecyzjęonieuwzględnieniunaszegoodwołaniapodjąłosobiścieministerPiotrGliński.
ZakwestionowaniepoziomunaukowegoispołecznejroliperiodykuwydawanegowInstytucie
FilozofiiiSocjologiiPAN,miejscupracypanaministra,należyuznaćzaszczególnieprzykre.Chodzi
przecieżojednozniewielupismnaukowychzajmującychsięhistoriądrugiejwojnyświatowej
ijedynezorientowaneprzedewszystkimnatematykęprześladowańieksterminacji3mln
żydowskichobywateliRP.Rocznik„ZagładaŻydów.StudiaiMateriały”niesłużyprezentacjitakich
czyinnychpoglądówpolitycznychiprywatnychopinii,leczjestwydawnictwemakademickim,
miejscemprezentacjiefektówpodejmowanychwspółcześniebadańidebatynaukowej,
rozpoznawalnymwkrajuipozajegogranicami.Odlatpublikująnanaszychłamachzarówno
czołowiznawcytejproblematykireprezentującyróżnedziedzinynauki,jakiprzedstawiciele
młodegopokoleniabadaczyczywreszciepracownicymuzeówiregionaliści.Decyzjaoodmowie
finansowaniaistniejącegoodkilkunastulatczasopisma,powstałegozinicjatywypracownikówkilku
instytutówPolskiejAkademiiNaukiinnychośrodkówbadawczych,niejestaktemodizolowanym,
leczfragmentemszerokozakrojonychdziałańnarzeczograniczaniadebatynaukowejpodhasłem
państwowej„politykihistorycznej”.W2018r.mieliśmydoczynieniazlicznymiprzypadkamitakich
działań,byprzywołaćchoćbysprawęnowelizacjiustawyoIPN,którapokazała,wjakisposób
władzewyobrażająsobiedyskusjęnadhistoriąZagłady.Szerzejotejsytuacjipiszemywewnątrz
numeru.
Redakcjapragniepodziękowaćzawszystkiewyrazysolidarnościiwsparcia.Słowa
podziękowaniakierujemydodyrektoraInstytutuFilozofiiiSocjologiiPANprof.dr.hab.Andrzeja
Rycharda,którynietylkointerweniowałwsprawieodmowydotacji,lecztakżestalewspieranasze
działania.Dziękujemywszystkim,którzywyrazilichęćprzyjściapismuzpomocą,zarówno
koleżankomikolegomzespołecznościakademickiej,jakiczytelnikom.Odwielulatotrzymujemy
dotacjęodStowarzyszeniaŻIH.WtymrokudołączyłydoniegoFundacjaAgory,Conference
onJewishMaterialClaimsAgainstGermanyiTaubePhilanthropies.Wdramatycznychsytuacjach
zawszemogliśmyiwciążmożemyliczyćnapomocprywatnychdarczyńców.Smutne,żepismo
naukowezajmującesięważnymizpunktuwidzeniahistoriiPolskizagadnieniaminiezasługuje
naniewielkiechoćbywsparciezestronypowołanychdotegoinstytucjipaństwowych.Mamy
jednaknadziejęnazmianętejsytuacji.
Numerukazujesięwrokuważnychrocznic75.rocznicypowstaniawwarszawskimgetcieoraz
50.rocznicyMarca1968.
Wokółpierwszegoztychwydarzeńosnutyjesttekstjednegoznajważniejszychżyjących
badaczyZagładyYehudyBauera,któryzjednejstronyprzypominahistoriępowstania
ipodsumowujenajnowszeustaleniahistoryków,zdrugiejzaśumieszczazrywwarszawskichŻydów
wkontekścierelacjiiodniesieńpolsko-żydowskich.Autoromawiaponadtoprocesy
instrumentalizacjipamięciopowstaniuiwykorzystywaniajejdodoraźnychcelówzarówno
wIzraelu,jakiwPolsce.
RocznicaMarca1968jestokazjądoprzypomnienianietylkotychdramatycznychwydarzeń
sprzedpółwieku,lecztakżeproblematykiprzemocyantyżydowskiejwDrugiejRPiwpierwszych
latachpowojennych.Do„wydarzeńmarcowych”nawiązujetekstMarcinaKuli,natomiast
domechanizmówprzemocyantyżydowskiejwbezpośrednisposóbodnosząsiędwaartykuły
zamieszczonewdziale„Studia”.Wpierwszymznich(
ZanimstałsięPrzytyk.Ruchnarodowy
agenezazajśćantyżydowskichwwojewództwiekieleckimwlatach1931–1935
)KamilKijek
pokazuje,czymbyłaodmianapolskiegofaszyzmuijakdługofalowedziałaniapolityczne
doprowadziływomawianymokresiedopogromów.Rzetelnieudokumentowanestudiumdowodzi,
czymskutkujepromowanieideinarodowychwpołączeniuz„socjotechnikąprzemocy”.Przemoc
antyżydowskąwpowojennejPolsceukazujezkoleiartykułAdamaKopciowskiego,któryśledzi,jak
omawianezjawiskoznalazłoodzwierciedleniewksięgachpamięci,tworzonychprzezśrodowiska
ocalałychzZagłady.Autornietylkoprzedstawiaczytelnikomszerokiwybórnieznanego,abardzo
ciekawegomateriału,lecztakżepoświęcauwagękrytyceksiągjakoźródłahistorycznego.Jako
rewersartykułuKopciowskiegomożnapotraktowaćsprawozdaniezprzebieguaudiencjiprezesa
ŚwiatowegoKongresuŻydówJosephaTenenbaumauprymasaAugustaHlonda3czerwca1946r.,
sporządzoneprzezdyrektoraBiuradlaSprawŻydowskichprzyMSZOlgierdaGórkę(publikowane
wopracowaniuJoannyTokarskiej-BakirwdzialeMateriy”).Tenkrótkidokumentuwidacznia
skalęniezrozumieniaproblemuprzemocyantyżydowskiejprzezprzywódcówpolskiegoKościoła
isposóbpostrzeganiaprzeznichocalałychŻydów.
Nauwagęzasługujątakżepozostałeartykułyzamieszczonewdziale„Studia”.BarbaraEngelking
podejmujeniełatwąiwywołującąkontrowersjetematykędziałalnościkomunistówwokupowanej