Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
WSTĘP
13
widzenia„penalistyczny”–wjakichprzypadkachiwjakisposóbużycie
vispowinnozostaćukarane.Samosłowovisnapoczątkunajprawdo-
podobniejmiałowydźwiękindyferentny–powinnobyćtłumaczone
jako„siła”,niejako„przemoc”10.Trudnookreślić,kiedydokładnie
nastąpiłazmianawpostrzeganiujegoznaczenia.Pewnąwskazówką
możebyćmomentwprowadzeniaustawodawstwaskierowanegoprze-
ciwprzemocy(contravim).
Przyjąwszytozałożenie,wykorzystałamwpracynietylkoźródła
iopracowaniadotyczącerzymskiegoprawakarnego,alerównieżte,
którychprzedmiotemjestrzymskieprawoprywatne.Abyzwrócićuwa-
gęnaanalogięmiędzy,dziśodrębnymi,instytucjamiobronykoniecz-
nejisamopomocy,posługiwałamsięwyrażeniem„obronakonieczna”
nietylkotam,gdziewobcojęzycznychopracowaniachanalizujących
wykorzystanewniniejszejpracytekstyźródłowewystępowałtermin
„Notwehr”,„legittimadifesa”,„légitimedéfense”czy„self-defence”,
alerównieżtam,gdzieużywanoterminów,którenajęzykpolskinale-
żałobyprzetłumaczyćjako„samopomoc”–„Selbsthilfe”czy„self-help
”.
Wartopodkreślić,żewieletekstów,którezpunktuwidzeniaprawa
rzymskiegodotycząprawaprywatnego,dzisiajbyłobytraktowanych
jakodotycząceprawakarnego.Większośćźródełprywatnoprawnych
wykorzystanychwniniejszejpracyoscylujewokółtematykiodpo-
wiedzialnościzlexAquilia,odpowiedzialnościzazniszczeniecudzej
rzeczy.Wwiększościomawianychprzypadkówrzecząniszczonąjest
niewolnik.Dzisiajzatemtefragmentyrozpatrywalibyśmyjakoprzy-
padkizabójstwa.Stądichobecnośćwniniejszejpracy.
Samowyrażenie„obronakonieczna”jestwstosunkudoprawa
rzymskiegoanachroniczne,jednaktrudnogouniknąćstawiająctezę
opoczątkachtejinstytucjiwrzymskimprawiearchaicznymwłaśnie.
Wpracypojawiasiękilkaterminówzaczerpniętychzprawawspół-
czesnego,sąonejednakużytecelowoizeświadomościąichnieobec-
nościwprawierzymskim.
Wpracykilkakrotnieużyłamprzestarzałegojużsłowa„oręż”.Wy-
nikałoto,popierwsze,zniezręcznościpolskiegowyrażenia„bronić
siębronią”,apodrugie–zdosłownegotłumaczeniałacińskiegotelo
10A.LINTOTT,ViolenceinRepublicanRome,Oxford1999,s.22.
