Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Prawo1nieodłącznytowarzyszczłowieka
23
Jednakrównietylkodeklaratoryjnycharaktermaprawowtedy,gdykoniecz-
nośćstosowaniarepresjidlazapewnieniamuskutecznościprzekraczapewne,
niedającesięokreślićapriori,granice.Prawoprzestajewtedybyćfaktycznym
regulatoremżycia,mawartośćjedyniesymboliczną1jestdeklaracją,anie
regulacją.
Wsytuacji,gdyzdaniaprawnenieregulują,lecztylkodeklarują,zachodzi
rozbieżnośćmiędzyprawemażyciem,tzn.międzyprzepisamiprawaaprze-
ważającymiwspołeczeństwieprzekonaniamiwpływającyminazachowania.
Przyczynytejrozbieżnościspoczywająnietylewbrakuwolisprawiedliwości,
ilewewspomnianymjużbrakuzgodynapojęciesprawiedliwości.Braktreścio-
wegokonsensucodopojęciasprawiedliwościsprawia,żeniedasięgoprzeło-
żyćwoperacjonalnenormyprawne,lecztrzebawprowadzićjewdyskurspoli-
tyczny.Nieoznaczatorezygnacjizwolisprawiedliwości,leczkażedostrzec,że
realizujesięjąwukładziewzajemnychuzależnień:realizacjasprawiedliwości
jestzależnaodsolidarności.Wpojęciunsolidarność”zaakcentowanazostała
osobistaodpowiedzialnośćwszystkich25.Dostrzeżenie,żenwszyscypłyniemy
wtejsamejłodzi”ułatwiaosiągnięcieporozumienia.Niekonieczniedotyczy
onosamejsprawiedliwości(przedmiotowychregulacjiprawnych),aleumacnia
przekonanie,żetrzebaregulować.Tymsamymrośnierolaprocedursłużących
pokojowemuwspółżyciu.Solidarność,ożywianawoląpokojowegowspółżycia,
umacniaprzekonanie,żenależyrespektowaćprawotakżewtedy,gdyniesięga
onoideałów.
Itak,odkryliśmydrugąsupozycjęniezbędnądotego,bymócradowaćsię
ztowarzystwaprawa:solidarność.
Niechodzioogólnątylko,kosmopolitycznąsolidarnośćludzką,jakjąpoj-
mowalistoicy1iktórejkoniecznośćorazwagęcorazbardziejdoświadczamy
wepocenglobalizacji”1leczosolidarnośćzludźmi,zktórymispotykamy
sięntwarząwtwarz”,odrodzinyprzezróżnekręgilokalneażdozasięgunaro-
dowegoiponadnarodowego26.Naszalileżyfunkcjonowaniegrupyspołecznej,
acorazbardziejdostrzegamy,żewgręmożeteżwchodzićprzeżycieludzko-
ści.Abyprawomogłoodegraćswąrolę,ludzkośćmusichciećprzeżyć,spo-
łecznośćmusichciećpozostaćsobą,ludziemusząchciećżyćwpokoju.Gdyte
założeniasąspełnione,prawosprawdzasięjakodobrytowarzyszczłowieka.
Mówiącoprawiejakotowarzyszuczłowieka,dokonałempewnejpersonaliza-
cji.Botzw.przeciętnyczłowieknieczytanabieżąconDziennikaUstaw”,lecz
makontaktzprawemprzezmagistrówidoktorówprawa:radców,prokurato-
25,,(Solidarność)jesttomocnaitrwaławolaangażowaniasięnarzeczdobrawspólnego,czyli
dobrawszystkichikażdego,wszyscybowiemjesteśmynaprawdęodpowiedzialnizawszystkich”.
JanPawełII:enc.Sollicitudoreisocialis,n.38.Zob.teżB.Sutor:Etykapolityczna.Warszawa
1994,s.40143.
26J.Isensee:Solidarität1sozialethischeSubstanzeinesBlankettbegriffs.In:Solidaritätin
Knappheit.Hrsg.J.Isensee.Berlin1998,s.971141.
