Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
14
RemigiuszSobański
Romanistówikanonistówłączyłametodapracy,różnicazaznaczałasię
wprzedmiocie.Przedmiotembadańiwykładuromanistówbyłakompila-
cjajustyniańska.Przedmiotembadańiwykładukanonistówbyłnajpierw
zbiórGracjana(którywłaśniedlatego,żestałsięprzedmiotemwykładu,
dałpoczątekkanonistyce),apotemdekretałypapieskie,zwłaszczaich
zbiorypromulgowaneprzezGrzegorzaIX,BonifacegoVIIIiJanaXXII.
Czyli:romaniścizajmowalisięprawemantycznym,któremupozwalaliżyć
iktóredostosowywalidowspółczesnychsytuacjiipotrzeb,kanoniścinato-
miastzajmowalisięprawemżywym,obowiązującym,począwszyodzbio-
ruGrzegorzaIXurzędowopromulgowanym,znakazemkorzystaniawy-
łączniezniegowszkołachisądach4.Niemusielionidostosowywaćprawa
kościelnegodobieżącychpotrzeb,gdyżwrazzpodjęciemreformygrego-
riańskiejpapieżerozwijaliżywądziałalnośćprawodawczą5,azbioryswych
(atakżewcześniejszych)dekretałówpromulgowaliurzędowoprzezprze-
słanieichuniwersytetowi1przedewszystkim1wBolonii(Liberextra
GrzegorzaIX11234,LibersextusBonifacegoVIII11298,Klementyny
JanaXXII11317).Byłtoteżczassoborówpapieskich:trzechzwołanych
wXIIw.(Laterańskiez1119,1139i1179)oraztrzechzXIIIw.(Laterań-
skiIV11215,LyońskiI11245iLyońskiII11274),atakżekolejnego
wpoczątkachXIVw.(wVienne131111312).Uchwałytychsoborówrów-
nieżtrafiałydozbiorów6.Zamieszczeniedekretałówpapieskichwzbiorach
urzędowopromulgowanychnadawałoimpowagi.Dziękitemustawałysię
prawempowszechnieiogólnieobowiązującym,aprawodawstwoskupiało
sięwrękachpapieskich.Rangadekretałówiichwalorprawnyrównałysię
odtąddekretomsoborowym7.
Nieznaczytowcale,bydekretałyuchodziłyzanietykalne.Jużsamoich
włączaniedozbioruprowadziłodoichskracania,czasemstreszczaniaczyin-
terpolacji8.Dekretałyzamieszczonewzbiorzeurzędowoogłaszanymobowią-
zywaływedletekstuzamieszczonegowzbiorze.
4n[…]uthactantumcompilationeutaturiniudiciisetscholis”.GrzegorzIX,bullaRexpa-
cificusz5.09.1234r.promulgującaLiberdecretaliumextraDecretumvagantium.Tawyłączność
niegodziłajednakwwaloripowagęDekretuGracjana.Tekstyzawartewtymzbiorzezachowały
mocprawnątaką,jakąmiaływchwiliichwydania.
5Zob.R.Sobański:„Protemporisnecessitatenovaslegescondere”.Koniecznośćczasu
jakokategoriaprawnawewczesnymśredniowieczu[wdruku].
6ZSoboruLaterańskiegoIIzachowałosięjedynie30kanonów,wznacznejmierzedzięki
zamieszczeniuichprzezGracjanawjegozbiorze.Zob.Wprowadzenie.W:DokumentySoborów
Powszechnych.2.Oprac.A.Baron,H.Pietras.Kraków2004,s.139.
7TakjużGracjan:nDecretalesitaqueepistolaecanonibusconciliorumpariiureexequan-
tur”1D.20,dictum.
8PrzykładyprzytaczaK.Pennington:TheMakingofaDecretalCollection.TheGenesis
of„compilatiotertia”.In:ProceedingsoftheFifthInternationalCongressofMedievalCanon
Law.CittàdelVaticano,s.68192.
