Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
26
WojciechOrganiściak
działalnośćWincentegoSkrzetuskiego,należypodkreślić,żedałsięonpoznaćnie
tylkojakopisarzpolityczny,aletakżepedagog,historykiprawnik2.
NawstępieswychrozważańosejmachRzeczypospolitejszlacheckiejSkrze-
tuskipodkreślał,iżwszelkawładzawPolscenależydonaroduijestsprawowana
nasejmachprzeztrzystany:królewski,senatorskiirycerski3.Nawiązującdo
prachistorycznych,przypominał,iżjużzarządówPiastówodbywałysięzjazdy
panującychzbiskupami,możnymiiważniejszymiurzędnikami,którychcelem
byłojedynieoznajmieniewolikróla,zasięgnięcieprzezniegoradyipomocy
wrozsądzaniusporówispraw.Skrzetuskipodkreślał,iżokompetencjachtych
zjazdówdecydowałkról,atakżewskazywał,żezwyklepośmierciwładcymiały
miejscezjazdybiskupów,znaczniejszychurzędnikówipanów,nalenietakdla
obierania,jakoraczejdlauznanianastępcytronu”4.AutorPrawapolityczne-
go...twierdził,iżwokresierozbiciadzielnicowegonastąpiłoosłabieniepozycji
książąt,którzyniemogliobejśćsiębezpomocymożnych.Jegozdaniem,nzjazdy
tedługojeszczeniebyłyprawemżadnymustanowione,anipowagąNarodowych
Sejmównadane,lubozatakpotężnychkonsyliarzówzdaniemczęstokroćKrólo-
wieiśćmusieli”5.
2Donajważniejszychpracżyjącegowlatach174511791WincentegoSkrzetuskiegonależy
zaliczyć:DziejekrólestwaszwedzkiegoodpanowaniaWaldemara,tojestodroku1250,ażdo
niniejszegorokuwedługlatporządkuopisane(Warszawa1772);Mowyogłówniejszychmate-
riachpolitycznych,któredałymupozycjęuznanegopisarzapolitycznego,ugruntowanąpoopu-
blikowaniuwlatach178211784Prawapolitycznegonarodupolskiego,dedykowanegoBazylemu
Walickiemu.Wydaniedrugiepoprawionetegodzieła,któreukazałosięw1787r.,jestpodstawą
niniejszychrozważań.W1783r.SkrzetuskiwydałskróconyprzekładdziełaG.DeMably’ego
Oprawodawstwie,czyliopierwszychzasadachpraw.ListęważniejszychdokonańSkrzetuskiego
zamykanapisananazamówienieTowarzystwadoKsiągElementarnychHistoriapowszechnadla
szkółnarodowychnaklasęIV,dziejegreckiezawierająca(Kraków1786).Kolejnejejwydanie
ukazałosięwWilniew1797r.,aprawdopodobnieostatnie,szóste1wKrzemieńcuw1819r.
Należytakżepodkreślić,iżnajprawdopodobniejwtrakcieSejmuWielkiegoSkrzetuskiwspólnie
zinnymipijarami(JózefemKonstantymBogusławskimiFranciszkiemKsawerymDmochow-
skim)pisałdlaposłówstronnictwapatriotycznegogłosyimowysejmowe.Najstarszy,azara-
zemnajobszerniejszyszkicbiograficznyWincentegoSkrzetuskiegoodnaleźćmożnawkrótkiej
pracyautorstwaF.BentkowskiegoŻywotipraceuczoneks.WincentegoSkrzetuskiegoS.P.
W:PosiedzeniepubliczneKrólewskiegoWarszawskiegoUniwersytetunauczczeniepamiątkizmar-
łychmężówodbytednia14lipca1827roku(Warszawa1827,s.7117).Najbardziejaktualny
szkicdokonańWincentegoSkrzetuskiegopor.E.Aleksandrowska:SkrzetuskiBartłomiej
imięzakonneWincenty.W:Polskisłownikbiograficzny.T.38.Kraków,s.4351437.
3Pijarujmujetonastępująco:nCałowładnośćNarodowawPolszczewtrzechRzeczypospo-
litejStanach:Królewskim,SenatorskimiRycerskimzamkniętabędąc,naSejmachokazujesię”.
W.Skrzetuski:Prawopolityczne...,T.1,s.266.
4Ibidem,s.267.Wartododać,iżSkrzetuskistarasięzaprzeczyćmitowiwładzyzjazdów
czywiecówwczasachprzedjagiellońskich,cowyrażanastępująco:nPotwierdzająoczywiścietę
prawdędawniKronikarzePolscy,byleśmywnichnarzeczraczejniżelinawyrazyzważać
chcieli”.Ibidem.
5Ibidem.
