Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
14
skutekintensywnegoprzeżywaniaproblemówinnychosób,cynizminegatywnystosu-
nekdoinnychludzi,będącyreakcjąobronnąprzedzmęczeniem,orazpoczucieniespeł-
nieniawrolizawodowej,objawiającesięfrustracją.
Fenomenwypaleniazawodowego,mającypodłożespołeczno-psychologiczne,
Freudenberger(1974)zdefiniowałjakospadekpoziomuenergiiupracownika,poja-
wiającysięnaskutekprzytłoczeniaproblemamiinnych.Stantendotyczyludzi,którzy
wramachpracyzawodowejwchodząwrelacjeinterpersonalnenacechowanedużym
ładunkiememocjonalnym.Dojegoobjawówautorzaliczył:poczuciefizycznegoipsy-
chicznegowyczerpania,niecierpliwość,nadmiernąskłonnośćdoirytacji,znudzenie
icynizm,izolowaniesięitłumienieuczuć,postawęwyższościinieomylnościzjedno-
czesnympoczuciemniedoceniania,podejrzliwość,zakłóceniaorientacjiizaburzenia
psychosomatyczne.
NatomiastCherniss(1980a)określawypaleniezawodowejakoproces,wktórym
zachodząnegatywnezmianypostawizachowańpodwpływemnapięciawywołanego
pracą,kiedytowymaganiastawianewmiejscuzatrudnieniawyczerpująiprzekraczają
możliwościindywidualnychzasobów.PodobnieEdelwichiBrodsky(1980),opisując
syndromwypaleniazawodowego,nazwaligoprogresywnąutratąidealizmu,energii
iceluwpracy,doświadczanąprzezludziwzawodachzwiązanychzpomaganiemjako
skutekichpracy.
InnądefinicjęwypaleniazawodowegopodająEmener,LuckiGohs(1982),określa-
jąctenzespółjakostanfizycznegoipsychicznegowyczerpania,którypowstajewwyni-
kudziałaniadługotrwałychnegatywnychuczuć,rozwijającychsięzarównowpracy,jak
iwobraziewłasnymczłowieka.NatomiastwedługShirom(1989)doobjawówsyndro-
muwypaleniazawodowegonależą:fizycznezmęczenie,wyczerpanieemocjonalne
iznużeniepoznawcze.
Niektórzyautorzy(Gillespie,1980,za:Fengler,2000)wyróżniają:aktywnewypale-
nie,wywołaneprzezaspektyinstytucjonalne,atakżezewnętrznewydarzeniaorazwa-
runkipracy–stawianiezbytwieluwymagań,jakrównieżwypaleniebierne,ujawniające
sięwpostaciwewnętrznychreakcjinauprzedniowymienioneprzyczyny,spowodowane
zbytmałąodpornościąiograniczonymimożliwościamiradzeniasobiewsytuacjach
trudnych.Częstowypaleniepozostajewścisłejzależnościodsiłyobciążeńipodatności
naichwpływ.
Wypalenie,czasaminazywaneteżsyndromemwyczerpania,jestopisywanerównież
(Burisch,1989)jakopowolizaczynającysięlubnagleujawniającysięstanwyczerpania
cielesnego,duchowegolubuczuciowego,występującywżyciuzawodowym,wczasie
wolnymodpracy,wkręguprzyjaciół,wzwiązkupartnerskimiwrodzinie,częstopo-
wiązanyzawersją,mdłościamiimyślamioucieczce.Poprzedzonyjestcharakterystycz-
nym,długotrwałymprzerostemwymagańbezodpowiedniegośrodkarównoważącego.
Problematykawypalenia,zdaniemPines(2007),niezostaławywiedzionazteorii
psychologicznej,leczwyłoniłasięjakoproblemspołecznybędącypochodnątrudnych,
stresującychwarunkówpracykonkretnychosób.Podkreślateż,żewśródbadaczywypa-
leniazawodowegoniemacałkowitejzgodnościcododefinicjizewzględunazłożoność
zjawiska,pojawiającychsięproblemówmetodologicznych,związanychzkonstrukcją
narzędzipomiarowych,niedokońcaokreślonyzakressymptomówtegoprocesu,co
zkoleipowodujetrudnościokreśleniagranicmiędzywypaleniemzawodowymastre-
