Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
24I.Originstory
zktórymitatendencjajestkojarzonanajsilniej,azarazemprze-
jętezliteraturyhard-boiled(plusstyl).Sąto:kryminalnafabuła;
homodiegetycznanarracja47prowadzonaprzezgłównegobohatera
wretrospekcjachorazwieleinnychzabiegówsubiektywizacyjnych
(jakśrodkioddającestanymentalne);konkretnetypypostaciob-
darzoneokreślonymzestawemcech;miejsceakcji(metropolia);
filozofiaiwizjaświataorazkwestiemniejuchwytne,takiejaknastrój
iatmosfera.Przekładałosiętorównieżnatematyobecnewfilmnoir
implicytnie,ponieważcorazpopularniejszepo1944rokuprzekra-
czaniegranicwwarstwienarracyjnejirealizacyjnej,takżewkinie
klasyA,wsposóbmetaforycznyoddawałolicznetransgresje,zawsze
bardzozajmująceamerykańskąwidownię.Wokresiepowojennym
zainteresowanietopadłonapodatnygrunt–zjednejstronypsy-
choanalizy,zdrugiejprowadzonychwStanachZjednoczonych
badańnadseksualnością
48
,ztrzeciejzderzeniapowojennejprosperity
ioptymizmu(jakostanudomyślnegocałegospołeczeństwa)zele-
mentamigozaburzającymi,takimijaktraumyweteranówikryzys
tradycyjnejmęskości.
Takotofilmnoirprzyjąłcharakteruznanyzperspektywyczasu
zaostatecznyiemblematyczny,po1944rokuniezwyklechętnie
reprodukowanyorazintensyfikowany,awsensiestylistycznym
niekiedywręczizolowanyjakoniezależnaodfabułykompozycja
artystyczna(czegonajdonioślejszymprzykłademjestchybaWiel-
kikartel).Zarazemnazwaobejmujeteżzjawiskawymykającesię
wspomnianejformule,takiejakfilmygotyckie(gothic-noir,doktó-
regowracamwrozdzialedrugim)alborealistycznyodłamkina
czarnego
49
.Spełniająonejednakwspomnianewcześniejkryteria
noiryfikacjidiegezyorazekspansjinurtu,czyliwłączaniawniego
innychkonwencji.
47WterminologiiGérardaGenette’ajesttosytuacja,wktórejnarracjęprowa-
dzipostaćnależącadoopowiadanejprzezsiebiehistorii(wopozycjidonarracji
heterodiegetycznej,gdymamydoczynieniazbezosobowąinstancją,tzw.Dgłosem
Boga”).Por.JacekOstaszewski,Historiamyślifilmowej,op.cit.,s.32.
48NaprzykładraportyAlfredaKinseya(1948–natematseksualnościmęż-
czyzn;1953–kobiet)orazbadaniaWilliamaMastersaiVirginiiJohnson.
49ReprezentowanymiędzyinnymiprzezDomna94.ulicy(TheHouseon92nd
Street,1945,reż.HenryHathaway),Nagiemiasto(TheNakedCity,1948,reż.Jules
Dassin),DzwonićNorthside777iBumerang(Boomerang!,1947,reż.EliaKazan).
