Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
byłkanonlogikiklasycznej(arystotelesowskiej);terazgłównyminarzędziami
sąrachunekprawdopodobieństwaistatystyka.
Wtymkontekściemówimyteż,żegranicęnaukiokreślametodanaukowa.
Współczesnejejwyznaczniki,takiejakeksperyment,pomiar(obserwacjaoblicze-
niowa)czymodelowaniematematyczne,odnosząsiędometodymatematyczno-em-
pirycznej,rozpatrywanejjakowzorzecmetodynaukowej.Problempoleganatym,że
mamytudoczynieniazidealizacją,czylipewnymniezupełniepotwierdzanymprzez
doświadczenie(czylito,cofaktycznierobiąnaukowcy)schematem,któramożemyl-
niesugerowaćistnienieuniwersalnejmetodynaukowejbędącejjednocześniekryte-
riumnaukowości(coniezgadzasięzfaktem,żewnaucestosujesięróżnemetody,
wzależnościoddziedzinyiczasu).Mimotowyróżniamyelementypojawiającesię
mniejwięcejregularniewbadaniachempirycznych,takiejakpomiarowaobserwacja
wyjaśnianegozjawiskaioperacjonalizacja(określenieproblemuiobszarubadań),
stawianiehipotezidoświadczalnetestowaniewywiedzionychznichpredykcji(prze-
widywańwynikówdoświadczenia),analizadanychdoświadczeniaorazkonkluzje
wyrażanewjęzykumatematyki.Procedurataopierasięnawnioskowaniuinduk-
cyjnymidedukcji,anieodzownymelementemjejautokorekty(wpisanymwlogikę
naukowejmetody)jestreplikacja,czylipowtarzanie(przezinnychnaukowców)
badańdlaponownegosprawdzeniaichwyników.
Specyfikątejmetodysąteżpewneograniczenia,napozórparadoksalne,ale
wpisanewspecyfikębadańempirycznychwogóle.Popierwsze-uteoretyzowa-
nieobserwacjiidoświadczeń(ang.theory-ladenness).Teoriaokreślaiwarunkuje
zarównoobserwacje(bobezramteoretycznychniektórychzjawisksięniezauważa),
jakitestującyjąeksperyment(to,cobędziemierzone,ijakzbudowaćinstrumenty
pomiarowe).Podrugie-problemniedookreśleniateoriiprzezdowód(ang.underde-
termination).Żadnejhipotezynietestujesięwizolacjiwobecinnych,adlaratowania
teoriidodajesięteżhipotezypomocnicze,dlategonegatywnywyniktestuniewskaże,
którąwłaściwiehipotezęnależyodrzucić.Pozatymsamoświadectwoempiryczne
niepozwalaodrzucićjednejteoriikoszteminnej,jeżeliobiepasujądotegosamego
zbioruświadectw.
Ostatecznągranicąpoznanianaukowegojestświat(badanarze-
czywistość)opisywanyiwyjaśnianyprzezteorie,modele,prawaito,conazywasię
współcześniefaktemnaukowym-silniepotwierdzonehipotezy,któremogązostać
zakwestionowane,kiedyprzestająadekwatniewyjaśniaćnowoodkrytezjawiska.Na
towszystkonakładasięjeszczegranicaparadygmatu,czyliuznawanywdanejwspól-
nociebadaczyzestawteorii,koncepcji,założeń,metodiprocedur,dyskretnychwska-
zówekdotyczącychwyboruprzedmiotubadań,wreszcieniepodważalnychwdanym
czasieustaleńiwynikówtychbadań(wpostacizasad,praw,interpretacji,modeli
itp.).Tenczasmożetrwaćnawetkilkasetlatihamowaćrozwójnaukiażdomomentu,
kiedywielośćnagromadzonychproblemówianomalii(niewyjaśnionychzjawisk)
natyleobciążasamparadygmat,żedoprowadzadokryzysuiskłanianaukowców
dostworzenianowegoparadygmatu.
54
CZĘŚĆI.HISTORIAJAKOPRZEDMIOTREFLEKSJIMETODOLOGICZNEJ
