Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
2.4Szczodrobliwykrólokazującyłaskępoddanym
Szczególnąformązapewnieniadobrobytumieszkańcomkrajubyłaopiekasprawowanaprzezkrólanadróżnymi
kategoriamipoddanych.Wyrażałasięonawszczodrobliwościokazywanejcałymgrupomspołecznymiposzczególnym
osobom.Królprzedstawiałsięwtensposóbjakodobrypasterzzabiegającyodobrodlaswychpoddanych.
Wokresiestarobabilońskimwładcyokazywaliswąłaskęm.in.przezwydawanieedyktówanulującychzaciągniętedługi
iuwalniającychzniewolitychpoddanych,którzywtensposóbodpracowywaliuwierzycieliswezadłużenie.Można
przypuszczać,żeedykttakiwydałHammurabiwpierwszymrokuswegopanowania.Tekstedyktujednakniezostał
odnaleziony.Wiadomo,żesynHammurabiegoijegonastępcanatroniebabilońskimSamsuiluna(1749–1712r.p.n.e.)
wydałczterypodobneedyktypodczasswegopanowania.Donaszychczasówzachowałsięjedenznichtylko
wefragmentach.NajlepiejzachowanyjestedyktkrólaAmmisaduki(1646–1626r.p.n.e.).Zostałonwydanywpierwszym
rokupanowaniawładcy.Edyktumarzadługiwymieniającposzczególnekategoriedłużników.Najpierwwymieniasię
„długidzierżawców,pasterzy,zbieraczypadlinyzprowincjiorazdłużnikówpaństwa—sąniniejszymumorzone.Poborcy
niebędążądaćspłatyzaległościdłużnikówpaństwa”.Kolejnąkategoriąosóbuwolnionychodspłatyzadłużeniasąagenci
handlowi.Edyktprecyzuje,żedotyczytotychzobowiązańdłużniczych,którepowstałyodczasupoprzedniegoedyktu
uwalniającegooddługów,którywydałkrólAmmidatana(1683–1647r.p.n.e.)szesnaścielatwcześniej.Kolejnyparagraf
edyktudotyczyprywatnychwierzycieliidłużników,aletylkotych,którzysąAkadyjczykamilubAmorytami
—wykluczenizatemzostającudzoziemcy:„Ktokolwiekpożyczyłjęczmieńlubsrebronaprocentlubznadwyżką
AkadyjczykowilubAmorycieiposiadaodpowiednidokument,ponieważkrólustanowiłprawodlakraju,dokumentten
jestunieważniony”.Wartowtymmiejscuzwrócićuwagęnato,żetekstniepozostawiawątpliwości,żewumorzeniu
długówchodzioanulowanienietylkoprocentównarosłychodpożyczki,aleteżsamejpożyczki.Tekstdokumentu
precyzowałnastępnie,żepoborcyskarbupaństwamielizwrócićwszystko,coegzekwowalioddłużnikówwrokuwydania
edyktu.Kolejnyparagrafkrólewskiegorozporządzeniawłączadoumorzeniadługówtakżetedokumenty,któremiały
fikcyjnąpostaćaktówsprzedażylubdepozytu.Wpraktycebowiemwierzycielechcączabezpieczyćsięprzedpodobnymi
edyktamikrólewskimizastępowaliumowękredytuumowąsprzedażylubdepozytuwykorzystującswąsilniejsząpozycję
wobecdłużnika.Alepraktykitakiebyłyznanenadworzekrólewskim,stądwedykcieznalazłsięzapisdotyczącytakich
symulowanychumów.Kolejneparagrafyedyktukrólewskiegouwalniałyzniewoliwszystkich,którzydostalisiędoniej
zpowoduniespłaceniadługów—tymzagadnieniemzajmiemysięszerzejwczęścirozdziałupoświęconego
niewolnictwu.Tuzaznaczyćjeszczenależy,żepodobnepraktykianulowaniadługówmiałytakżemiejscewokresie
nowoasyryjskim,awięcwpierwszejpołowieItysiącleciap.n.e.Edyktytewydawanebyłynp.zokazjiwstąpienianatron
nowegomonarchyidotyczyłyokreślonychmiast[83].
Wokresienowoasyryjskimkrólokazywałłaskętakżeposzczególnympoddanym,uważanymprzezkrólazaszczególnie
zasłużonych.Najczęściejdotyczyłotodostojnikówkrólewskichidworzan,aletakże—jaktojużwidzieliśmywcześniej
wprzypadkuMarduk–szumu–sura(str.14)—poddanychwinnysposóbzasłużonychdlapaństwa.Marduk–szumu–sur
otrzymałodwładcypole,cobyłonajczęstsząformawynagrodzeniapoddanych.Dotegodochodziłczęstoimmunitet
podatkowyznadanychgruntów.Darowiznaprzechodziłazregułynawłasnośćdziedzicznąobdarowanego.Przykładem
immunitetupodatkowegobyłprzywilejz657r.p.n.e.udzielonyprzezAszurbanipalazasłużonemunadzorcydostaw
paszy,imieniemBaltaja:
Ja,Asurbanipal,wielkikról,królpotężny,królwszechświata,królczterechstronświata,prawdziwypasterz,który
dobrzeczyni,królsprawiedliwy,miłośnikprawdy,któryzadośćczyniswemuludowi,któryzawszepostępuje
łaskawiewobecurzędnikównaswejsłużbieiwynagradzaposłusznego,którywykonujejegokrólewskirozkaz,
nadzorcędostawpaszyAsurbanipala,królaAsyrii,Baltaję,któryzasłużyłnażyczliwośćiłaskę,któryodchwili
sukcesjidoczasusprawowaniakrólewskiejwładzyoddanybyłswemupanu,którysłużyłmiwiernieipostępował
właściwie,któryrósłzdobrymimieniemwmoimpałacuistrzegłmejkrólewskiejwładzy,zporywumegowłasnego
sercaizgodniezmoimwłasnymprzeświadczeniempostanowiłemdobrzepostąpićwobecniegoigowynagrodzić.
Pola,sadyiludzi,którychnabyłpodmojąopieką,izktórychuczyniłswąposiadłość,zwolniłemzpodatków.
Zapisałemtonatabliczce,opieczętowałemjąmojąkrólewskąpieczęciąidałemjąBaltaji,nadzorcydostawpaszy,
któryszanowałmojąkrólewskąwładzę.
Podatekodzbożaztychpóliodsadówniebędziepobierany,podatekodsłomyniebędziezbierany,podatekodich
staditrzódniebędzieściągany.Pracującynatychpolachiwtychsadachniebędąpodlegaćsłużbie,pańszczyźnie
lubpowołaniupodbroń.Sąwolniodopłatportowychiprzeprawowych.
WdalszejtreścidokumentuAszurbanipalzwracasiędoswegonastępcynatronie,abyokazałłaskęimiichpotomstwu.
Jeślibyzgrzeszyliprzeciwkokrólowi,czyntakiwładcapowiniendokładniezbadaćnieopierającsięnazłośliwych
donosach.SamBaltajadostąpiłponadtozaszczytupochowaniagowpałacukrólewskim[84].
Troskawładcówoszczęścieidobrobytichluduwyrażałasięwmodlitwachkierowanychdobogów.Wmodlitwie
zachowanejnapłyciepodłogowejwejściadoświątyniAdadawDurSzarrukin,królSargonIIkazałumieścićtakie
wezwaniedoboga:„Niechpoddanisiedząwpokojuiobfitości”[85].WhymniekoronacyjnymAszurbanipalawładca
kierujedobogówprośbęoto,abyzajegopanowaniacenybyłyumiarkowane,wymieniająckilkadóbripostulowanych
cen:
