Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
12
dziedzinach.Istotnawydajesięteżrelatywnośćzjawiska;możnabyćbardziejlub
mniejwykluczonymspołeczniewporównaniuzpoziomemprzeciętnym.Jaksię
bowiemwydaje,wykluczeniespołecznemożnapotraktowaćjakoswegorodzaju
klamręspinającądwainne,naróżnesposobypowiązaneznimzjawiska:ubóstwo
orazbogactwo.Takąperspektywęprzyjętowniniejszejpracy,umieszczającpro-
blematykęwykluczeniaspołecznegowłaśniewostatnimjegorozdziale.
Patrzącztakiejperspektywynaproblemuwarunkowańwykluczenia,podkre-
ślićnależy,żenatematubóstwaprzeprowadzonodotądlicznebadania,zktórych
wyciągniętownioski,powstałojużwieleopracowań,szczególniewkrajachwyżej
rozwiniętych,aletakżeiwPolsce.Stosunkowosłabodostrzeganajestnatomiast
innamożliwaprzyczynawykluczeniaspołecznego,usytuowananaprzeciwległym
biegunie,czylipowiązanazbogactwem.Tymczasemcorazczęściejobserwujemy,
jaknajbogatsizamykająsięwkosztownychosiedlach,wysyłajądziecidodrogich
prywatnychszkół,dającychprzepustkędonajlepszychstanowiskizarobków.To
jestrównieżzjawiskowykluczenia,chociażwydajesięzdecydowanieodmienne.
Przedewszystkimchodziwtymprzypadkuoświadomedziałaniewkierunkuizo-
lacji,oddzieleniasięodinnychmurem–takżewznaczeniudosłownym.Dotyka
onoprzecieżosobydysponującewyjątkowoszerokimimożliwościamioddziały-
wania,wtymprawemgłosu.
Nietrudnozauważyć,żeideedobrawspólnego,społecznejharmonii,równości
isprawiedliwości–obecnewcześniej–jakbysięzagubiły,zwłaszczawostatnim
czterdziestoleciu,przestałykształtowaćnasząwyobraźnię.JakzauważaT.Judt,
„[ł]Europawmorzubogactwatworzyłamarginesspołeczny[ł].Podobniejak
jegoamerykańskiodpowiednik,europejskimarginesspołecznybyłdetermino-
wanynietylkoprzezubóstwoibezrobocie(czyzatrudnienieniepełnelubponiżej
kwalifikacji),lecztakże–iwcorazwiększymstopniu–przezrasę”[2008,s.858].
Prawdopodobnietriumfwolnorynkowegodogmatyzmusprawił,żewpublicznych
debatach–inietylkowichramach–kierujemysięjedynierachunkiemekono-
micznychzyskówistrat,pozostawiająccorazbardziejnauboczuwzględyspo-
łeczne.Tymczasemdobrzefunkcjonującespołeczeństwojestistotnymwarunkiem
rozwojuwolnegorynku.Następstwatakiegonastawieniauwidaczniająsięcoraz
wyraźniej,prędzejczypóźniej,apotwierdzeniemtegosąchoćbyświeżejeszcze,
bozsierpnia2011r.,wydarzeniawWielkiejBrytanii,główniewLondynie.Jednej
zsiłnapędowychrozruchówupatrujesięprzecieżwe„wściekłościwobecwyklu-
czeniazkonsumenckiegoraju”[Buras2011].Brakjakichkolwieksensownych
perspektywwpołączeniuznadzwyczajrozbudowanymiaspiracjamikonsump-
cyjnymi,skądinąduzasadnionymiwdobiespołeczeństwakonsumpcyjnego,to
mieszankaprowadzącadomniejlubbardziejznaczącycheksplozjispołecznych.
Faktpozbawieniaśrodkówwogólniezamożnymspołeczeństwieniejestbowiem
jednostkowymnaruszeniemgodności,leczstałymupokorzeniem.
