Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Armia
27
w378r.zmianomuległyzarównozałożeniasojuszyzbarbarzyńcami,jakiforma
ichwykorzystaniaprzezcesarstwo68.OdkońcaIVw.foederatiniemieliswoichsie-
dzibzagranicamiimperium,aleosadzanoichjużnaterenieprowincjirzymskich,
zobowiązującdosłużbywzamianzaziemię69.Cowięcej,indywidualnyzaciąg
iszkoleniebarbarzyńcównawzórrzymskiustępuje,prawdopodobnie,miejscaza-
ciąganiunasłużbęcałychkontyngentówpoddowództwemichwłasnychwodzów,
nierzadkoplemiennychkrólówlubksiążątodużychambicjach70.
Wydajesię,żemożnawskazaćnadwagłównepowodyopisywanejzmiany
politykiwobecbarbarzyńców.Pierwszymbyłykatastrofalnestratywjednost-
kachrdzennierzymskich,poniesionenietylkowwynikubataliitakichjakta
podAdrianopolem,aletakżewefekcienastępującychposobiekolejnychwojen
domowych,toczonychpomiędzypretendentamidotronucesarskiego71.Zdru-
giejstrony,szkolenietakdużychgrupbarbarzyńcównamodłęrzymskąbyłozbyt
skomplikowane,czasochłonneiprzekraczałomożliwościcesarstwawowym
czasie,szczególnienaZachodzie72.Opisywanezmianyniemiałytakichsamych
konsekwencjidlaZachoduiWschodu.Wtympierwszymprzypadkupostępują-
casłabośćpaństwadoprowadziłaostateczniedoupadkuarmiicomitatensesiza-
stąpieniarzymskiejorganizacjiwojskowejgermańskimigrupamisłużącymipod
68Joneswskazuje,żeprocestenbyłszczególniewidocznynaZachodzie,gdzieostatecznie
resztkiformacjicomitatenseszostaływchłonięteprzezbarbarzyńskiearmiepaństwsukcesyjnych
poupadkuRzymu:A.H.M.Jones,TeLaterRomanł,vol.II,s.612.
69JaksugerujeA.K.Goldsworthy,warunkiosadnictwaprawdopodobnieobejmowałyobo-
wiązekdostarczeniaustalonejliczbyrekrutówwzamianzaprawodouprawyziemi:A.K.Gold-
sworthy,TeCompleteł,s.208.Zjawiskotomiałooczywiściemiejscetakżewcześniej,alenie
dotyczyłocałychplemion.
70Omawianyprocesoznaczałrównieżwejścieelitybarbarzyńskiejwszeregiwyższychgrup
społecznychcesarstwa,przyczymprocestenprzebiegałnajczęściejnadwasposoby.Zjednejstro-
ny,odpoczątkuVw.pojawiasięwrelacjachźródłowychdużaliczbadowódcówwojskcesarskich
obarbarzyńskimpochodzeniu.Zdrugiejstrony,barbarzyńscywładcy,królowieiwodzowie,
pełniącyprzynajmniejteoretycznierolęfederatów,otrzymywaligodnościiurzędywarmiice-
sarstwa:H.Elton,Warfareł,s.148-149.WięcejnatematGermanówwsłużbiecesarstwa
zachodniorzymskiegopatrz:M.Wilczyński,Germanie…,s.42-44.Nieulegawątpliwości,
żezpunktuwidzeniastabilnościcesarstwatapierwszaścieżkabyłakorzystniejsza,jednakwVw.
przeważyłostateczniemodeldrugi,czegodowodzą,naprzykład,karieraAlarykazarządówHo-
noriuszaiArkadiusza,jakiobuTeodorykówzarządówZenonanaWschodzie.
71DecyzjaTeodozjuszaoosiedleniuGotówwgranicachcesarstwanietylkobyładefactoza-
akceptowaniemrzeczywistejsytuacji,alerównieżjedynymsposobemnaszybkieuzupełnieniebra-
kówkadrowychwwynikurzezipodAdrianopolem:N.D.Kontogiannis,Byzantineł,s.33.
72Wartorównieżzauważyć,żewobuczęściachcesarstwaprzyjmowanozgrubszaodmien-
negrupybarbarzyńców,walczącerównieżwzróżnicowanysposób.NaZachodzieprzeważali
Wizygoci,Burgundowie,Swebowieoraz,wmniejszymstopniu,Alanowie,naWschodziezkolei
Ostrogoci,HunowieorazHerulowie:L.I.Ree-Petersen,Siege…,s.53-54,100.
