Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
24
SzymonWierzbiński
wramięzregularnąarmiąpolową54.Jestjasne,żeichstatusbyłniższy,comożemy
przypuszczaćchociażbynapodstawieniższegożołduwstosunkudocomitatenses
orazpalatina55.Wspomnianyproceswskazujebyćmożenatrudnościzuzupełnie-
niemstrat,jakiejednostkiregularnejarmiiponiosływtokuIVw.56Zagadnienieto
łączysięrównież,szczególniewprzypadkupóźniejszegocesarstwazachodnio-
rzymskiego,zkwestiąrekrutowaniadosłużbywojskfederatów(foederati).
Strukturaorganizacyjnaarmiirzymskiejzostałajeszczerazgruntownie
przebudowanazaczasówTeodozjuszaWielkiego.Zbiegiemlatokazałosię,że
podporządkowaniekażdejgrupyoperacyjnejdwómwodzom(jednemudowo-
dzącemupiechotą,adrugiemujazdą)jestniewydajne.Wzwiązkuzpowyższym,
Teodozjuszzlikwidowałosobnestanowiskamagistrówmilitumjazdyipiechoty
iwprowadziłjednostanowisko-magistrautriusquemilitiae57,dokonującpo-
ważnejreformynaZachodzie.ZmianynaWschodzieposzłyjednakwzupełnie
innymkierunku.Wefekciereformpowstałypoczątkowoczteryarmiepolowe:
osobnadlaWschodu(zagrożenieperskie),Ilirii(rozgraniczenieobucesarstw),
Tracji(zewzględunabliskośćstolicy)orazarmiainpraesenti(podległaitowa-
54E.Nischer,TeArmyReformsofDiocletianandConstantineandTeirModifcations
uptotheTimeoftheNotitiaDignitatum,JRS13,1923,s.5.
55A.H.M.Jones,TeLaterRomanł,vol.II,s.626.Wartozauważyć,żenominalnewy-
nagrodzeniepalatiniicomitatensesbyłotakiesamo.
56PrzykładowowbitwiepodMursąw351r.pomiędzyuzurpatoremizabójcąKonstansa,
Magnencjuszem,aKonstancjuszempolecmiałoblisko50tys.żołnierzypoobustronach.Auto-
rzyźródełzauważają,żebyłatojednaznajkrwawszychbratobójczychkonfrontacjipomiędzy
Rzymianami,autraconewojskozpowodzeniemmogłobyzostaćwykorzystanedoobronygranic
lubprzeprowadzeniazaczepnejkampaniiprzeciwwrogomcesarstwa:Eutropiusz,X,12.
Abyuzupełnićstratypokosztownymzwycięstwie,Konstancjuszpotrzebowałkolejnychdzie-
sięciumiesięcy:P.Crawford,ConstantiusII:Usurpers,Eunuchs,andtheAntichrist,Barnsley
2016,s.80-81.Więcejnatematprzebiegutejbitwypatrz:A.Angelov,MursaandBattles
ofMursa,[in:]ODLAII,s.1047;D.S.Potter,TeRomanEmpireatBay,AD180-395,New
York2004,s.473-474.
57Ł.Pigoński,TeShieldsoftheEmpire:EasternRomanMilitaryElitesduringthe
ReignsofTeodosiusII,Marcian,andLeoI,Łódź2023,s.8.Zmianyposzłyjednakwinnychkie-
runkachnaZachodzieinaWschodzie.A.H.M.Jonesdowodzi,żeTeodozjuszniewprowadziłna
Zachodziestanowiskamagistrautriusquemilitum,alepodporządkowałcałośćarmiimagistrowi
milituminpraesenti:A.H.M.Jones,TeLaterRomanł,vol.II,s.610.Nieulegajednakwąt-
pliwości,żearmiacesarstwazachodniorzymskiegowpierwszejpołowieVw.byłaowielebardziej
scentralizowanaiprzekazNotitiaDignitatumstanowidowódnato,żezarównowojskaposzcze-
gólnychdiecezji,jakizdecydowanawiększośćoddziałówpogranicznychduksówodpowiada-
łyprzedjednymwodzem:Notycje,Zachód,V
,125.Systemtenmógłpowstaćalbozinicjatywy
Teodozjusza,albosamegoStylichona,któremumiałprzypaśćobowiązekopiekinadmałoletnim
następcącesarza,Honoriuszem:M.Wilczyński,Germaniewsłużbiezachodniorzymskiej
wVw.n.e.,Oświęcim2018,s.314-315.
