Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
ponownegopołączeniazPapądoszłodziesięćdnipóźniejwChâlons-
-sur-Marne.Uradowanyksiążęobdarowałsynaprezentami,zabrałgo
doteatru,aprzypożegnaniuwypowiedziałłacińskądewizę:Agequid
agis28.Następnie,ruszyłkuAnglii,gdziezastałagowiadomośćouka-
zieMikołajaI,namocyktóregomajątkiCzartoryskichznajdującesię
wKrólestwiePolskim,naLitwie,WołyniuinaPodoluzostałyskon-
fiskowaneaonsamskazanynaśmierćprzezścięcietoporem.Zdając
sobiesprawę,żeniemożepowrócićdokraju,musiałzaakceptować
statusemigranta.Jednakniepogodziłsięzfaktem,żejegoojczyzna
nieistniałanamapieEuropy.ZamierzałwięcosiąśćnastałewLondy-
nie,abyzestolicyimperiumbrytyjskiego,zpomocąswychangielskich
przyjaciół(m.in.oddanegosprawiepolskiejLordaDudleyaStuarta)
kontynuowaćzabieginarzeczprzywróceniapaństwapolskiego.Nato-
miastksiężnaAnnawrazzdziećmi,wpołowiegrudnia1831r.dotarła
dostolicyFrancji29-
TrudnepoczątkiwParyżu
Paryż,doktóregoprzybywalibyłnajwiększympoLondyniemiastem
Europy.Liczyłmilionmieszkańcówiwchodziłweręwielkiegoroz-
kwitu.Burzliwymprzemianomekonomiczno-ustrojowo-społecznym
sprzyjałaliberalnapolitykaLudwikaFilipaIOrleańskiego,który
popierałburżuazjęikapitalizm.Francjaprzeżywałarewolucjęprze-
mysłową:zakładanofabryki,wytyczanodrogikolejowe,przebudowy-
wanomiasta.Towarzyszyłtemubujnyrozkwitkulturalny.WParyżu
tworzylinajwybitniejsiprzedstawicielefrancuskiegoromantyzmu(np.
VictorHugo,Stendhal,AlfreddeMusset,AlexanderDumasiHo-
norédeBalzac).Jednocześniebyłotomiastoogromnychrozwar-
stwieńikontrastów,tj.bogactwainowoczesności,azdrugiejstrony
nędzy,chorób,śmierciwśródrodzącegosięproletariatu.Analizując
źródładotyczącedzieciństwaimłodościWitoldauderzazupełnybrak
świadomościumłodegoksięciategodrugiegoDświata”.Jakosynary-
28Agequidagis–touproszczonaformajednejzmaksymOvidiusza,która
brzmi:Quidquidagis,prudenteragasetrespicefnem(Cokolwiekczynisz,czyńrozważ-
nieipatrzkońcatj-celu).
29BCz,rkps7054III;J.Skowronek,op.cit.,s.324–334.
~52~
