Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
18
RYSZARDKOWALCZYK:WIELKOPOLSKIESZKICEREGIONALISTYCZNE
1.2.Zadaniaczasopismregionalistycznychokresuzaboru
pruskiego
1.2.1.Ogólnezadaniaprasywdziedzinieoświaty
iwychowanianarodowego
Wwarunkachniewoliokresuzaborupruskiegoiwynikającychstądsze-
reguograniczeń64,wyrażającychsiętakżewróżnychformachkrępowaniaroz-
wojunauki,szkolnictwaikulturypolskiej65,regionalizmwielkopolskiniemógł-
bysięuformowaćirozwinąćszerzejbezśrodkajegorozkrzewiania,jakimbyła
prasa.Brałaonanasiebieszeregobowiązkówwdziedzinienietylkooświaty
iwychowanianarodowego66,leczrównieżkultywowaniatradycjiregionuipod-
trzymywaniazainteresowaniapolskątwórczościąikulturąwregionie67.Ważną
rolęprasywrealizacjitegozadanianarodowegopodkreślałw1898rokuanoni-
mowykomentatorwalkiPolakówzzaborupruskiegoznaporemgermańskim:
Dziśważnymnaderkrzewicielemmyślipolskiej,uczuciapolskiegojestbezwąt-
pieniaprasa.Onazaspokajawpierwszymrzędziepotrzebyumysłowenietyl-
koprostaczków,alecałegospołeczeństwa,onabroninajenergiczniejinteresów
isprawpolskichwobeczamachówrządowychiwielkiejpropagandyantypolskiej
zestronypublicystykihakatystycznej68.
Świadomośćtegofaktupotwierdzająwypowiedziosóbbezpośrednioza-
angażowanychwdziałalnośćprasowo-wydawniczą.NaprzykładJózefFranci-
szekKrólikowski(1781-1839)69,nauczycielsłynnegopoznańskiegoGimnazjum
64
Wprocesieswobodnegorozwojupolskiejkulturyczasopiśmienniczejwzaborzepruskim
ogromnąbarierętworzyłsystemzinstytucjonalizowanejcenzury,dławiącejwolnościoweipatri-
otyczno-narodowetendencjespołeczno-kulturalneWielkopolan.Zob.A.Jazdon,Pruskieprawa
cenzuralne,prasoweiproceduralnewWielkimKsięstwiePoznańskimwpierwszejpoł.XIXwieku,
„RocznikiBiblioteczne”1989,z.1-2,s.89-118;G.Kucharczyk,CenzurapruskawWielkopolsce
wczasachzaborów1815-1914,Poznań2001;M.Rajch,CenzurapruskawWielkopolscewlatach
1848-1918,Poznań2004.
65
Zob.DziejeWielkopolski(1793-1918),t.II,podred.W.Jakóbczyka,Poznań1973;L.Trze-
ciakowski,Kulturkampfwzaborzepruskim,Poznań1970.
66
Por.:G.Gzella,„Pismadlaludu”podzaboramiwpierwszejpołowieXIXwieku,Toruń
1994;M.Kurkowska,Edukacyjnarola„DziennikaDomowego”(1840-1847)napodstawieanali-
zydziałuRozmaitości,„Analecta”1997,z.2;W.Pepliński,Prasaawięźspołeczna.RolaWiktora
Kulerskiegoijego„GazetyGrudziądzkiej”wkształtowaniupostawnarodowychwokresiezaboru
pruskiego,„PieniądzeiWięź”2000,nr1,s.145-152;M.Stański,WiktorKulerskiijego„Gazeta
Grudziądzka”podzaborempruskim,„StudiaiMateriałydoDziejówWielkopolskiiPomorza”
1960,t.VI,z.I,s.125-152.
67
Por.L.Słowiński,BędziemPolakami.StudiazdziejówedukacjinarodowejwWielkim
KsięstwiePoznańskim,Poznań1995.
68
Wielkopolanin,Walkaekonomiczno-rasowawPoznańskiem,Kraków1898,s.129.
69
JózefFranciszekKrólikowskijestautoremmiędzyinnyminastępującychopracowań:Pro-
stezasadystylupolskiego(Poznań1826)orazRyspoetyki(Poznań1828).Szerzejobiografii
idziałalnościJózefaFranciszkaKrólikowskiegozob.KrólikowskiJózefFranciszek(1781-1839),
(w:)WiekXIX.Stolatmyślipolskiej,podred.B.Chlebowskiego,I.Chrzanowskiego,H.Galle-
