Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
HistoriastarożytnychGrekówdoczasówAleksandraWielkiego
Takwięcbyłtowiekpojawianiasięiświadomegoeksponowaniaswejosobowości
wewszystkichdziedzinach-zarównowdziałalnościtwórczej,jakiwzabiegachoto,
byzachowaćtożsamośćizapewnićsobiedobrybyttakżewżyciuprzyszłym,niezależ-
nieodwszelkichmaterialnychdarów,jakieprzydawanozmarłymodprawieków.
OdprzełomuVIIiVIw.do480r.p.n.e.
Problemcezury
Niemaostrejcezurymiędzytymokresemapoprzednim,tojestVIIw.Pewnepro-
cesyizjawiskawróżnychdziedzinachewoluowałystopniowo,jaktonajczęściejbywa
whistorii;wsumiejednaknadałynoweobliczeżyciumniejwięcejtrzechpokoleń,od
około600r.do500-480p.n.e.Tadolnagranica,wprzeciwieństwiedogórnej,jest
wyraźna,przynajmniejpodwzględempolitycznym.W500r.wybuchłopowstanieJo-
nówwAzjiMniejszej,któredoprowadziłododługotrwałych,dramatycznychwojen
persko-greckich,awichwynikudocałkowitejzmianyukładusiłwbasenieMorza
Egejskiegoidoogromnychprzekształceńwzakresiegospodarki,ustroju,kultury.Jest
towięctakżeostatecznykresepokiarchaicznej,apocząteknowej-klasycznej.
Charakterystyka-faktypodstawowe
TrzeciafalaWielkiejKolonizacjidotarłanajdalej-imiałasięokazaćostatnią.Róż-
niłasięodpoprzednichnietylkozasięgiem;jednazjejistotnychprzyczyn,przynaj-
mniejjeślichodzioniektóremiastajońskie,byłazdecydowaniepolityczna:obawaprzed
Persami,panamiAzjiMniejszejodr.546p.n.e.Dokonywałasięteżkolonizacjawtórna
-dawnekoloniesamestawałysięmetropoliami.Rozwójgospodarczy,któremusprzy-
jałoupowszechnieniesiępieniądzawformiemonety,wwielupaństwachprzyspieszył
procesrozwarstwieniaspołecznego,jużwcześniejrozpoczęty.Skutkiemostrychna-
pięćiwalkwewnętrznychwyrastaływniektórychmiastachtyranie,leczprzeprowa-
dzanoteżpoichobaleniureformyustrojoweikształtowałasiędemokracja-takbyło
wAtenach.TymczasemSpartaumacniałaswójustrójidominującąpozycjęnaPelopo-
nezie.Wiektenzapisałsięwhistoriikulturyświetnymidziełami.Budowanocoraz
wspanialszeświątynie,rozrastałysięsanktuaria,powstawałyznakomiterzeźbyDar-
chaiczneD,wceramicepojawiłysięnowestylezdobnictwa.Wliteraturzetoczasnaro-
dzindramatu,alerozwijałosięteżpiśmiennictwoprozą.Zaczętoregularnieorganizo-
waćniektóreigrzyskanawzórolimpijskich.Największejednakznaczeniedladziejów
ludzkościmiałopojawieniesięwłaśniewówczasmyślinaukowej;toczasTalesa,Anak-
symandra,Pitagorasa,Heraklita.
WielkaKolonizacja-trzeciafala
Wsamychpoczątkachtegookresu,około600r.p.n.e.,zostałazałożonaniedaleko
ujściaRodanuMassalia(uRzymianMassilia),dzisiejszaMarsylia.Jejmetropoliąbyłojoń-
skie,małoazjatyckiemiastoFokaja(obecnieFoça),któredotychczaszałożyłotylkojedną
kolonię-LampsakosnadHellespontem(Dardanele).JednakżeHerodotstwierdza(I164),
żetowłaśnieFokajczycyjakopierwsizHellenówwyprawialisięwdalekiepodróżemorskie.
NaswychDpięćdziesięciowiosłowcachDdocieralidoAdriatykuidotyrreńskich,czyliza-
chodnichwybrzeżyItalii,atakżedoIberii(Hiszpanii)inawetdoTartessosnadAtlanty-
kiem,wpobliżufenickiejkoloniiGades(obecnieKadyks).Celtychwyprawbyłgłównie
kupiecki,chodziłozwłaszczaometale(srebro,miedź,cynę).Napewnodlaułatwieniakon-
taktówzTartessosutworzonowVIw.3kolonienaśródziemnomorskimwybrzeżuHisz-
71
wiekeksponowania
osobowości
tyranie
idemokracje
pionierskie
wyprawy
morskie
