Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
30
Artykuły
ouprzedzeniegoozagrażającejmuśmierci.Wrezultaciewięcwspomniana
powszechnośćowychpraktykreligijnychuniemożliwiałapostronnymobser‑
watoromodkryciefaktuostrzeżeniagoprzedczyhającymnaniegoniebez‑
pieczeństwem.Wnajlepszymprzypadkumożnatobyłotylkoprzypuszczać.
JeżelijednakbyłatozakamuflowanasugestiamającadaćCezarowidozrozu‑
mienia,żejegożyciuzagrażaniebezpieczeństwo,wdomyślezamach,charak‑
tertychpraktykreligijnychuniemożliwiałrównieżodkrycie,odkogowiesz‑
czeksięonimdowiedział,atakżekiedyiwjakichokolicznościachtonastą‑
piło.GdybywięcdoostrzeżeniaCezarausiłowanowykorzystaćwróżbyczy
pokrewneimpraktykireligijne,ustalenie,żezgronaspiskowcówlubzich
otoczenianastąpiłwyciekinformacjiorazjegozlokalizowanie,niebyłoby
możliwe.
Innistarożytniautorzyniezajęliwtejsprawietakzdecydowanegostanowi‑
skajakMikołajzDamaszku.Sugerowalijedynie,żeprzedzbliżającąsięśmier‑
ciąbogowieniejednokrotnieostrzegaliCezara,lubodnotowalitylkoświadczą‑
ceotymwydarzenia
102
.Uczynilitojednakwsposóbbardzowyraźny.Dobrym
tegoprzykłademjestuwagaWellejuszaPaterkulusa,którystwierdził:n[…]bo-
gowienieśmiertelnistawialimu[Cezarowi1N.R.]przedoczamiwciążnowe
wróżbyizapowiedzigrożącejkatastrofy[…]”
103
.Wpodobnymduchu,ale
wobszerniejszymkontekściewypowiedzielisięAppianzAleksandriiiKasjusz
Dion
104
.NatomiastSwetoniusziPlutarchzCheroneiwnapisanychprzezsiebie
biografiachCezaradodatkowoskrupulatniewyliczyliprzykładyowychinge‑
rencjibogówzapowiadającychnadchodzącąśmierćdyktatora
105
.
CzynnikiemniesprzyjającymutrzymaniuorganizowanegonaCezara
zamachuwtajemnicybyłarównieżdużaliczebnośćspiskowców.Starożytni
autorzyniesąjednakwtejsprawiezgodni.Jedni,np.Swetoniusz,informu‑
ją,żebyłoichokołosześćdziesięciu
106
.Inni,np.MikołajzDamaszku,suge‑
rują,iżbyłoichwięcej,okołoosiemdziesięciu
107
.Podobneliczbypodają
wswychopracowaniachbadaczewspółcześni.L.PiotrowicziG.Walter
uważają,żeliczbaspiskowcówdochodziładosześćdziesięciuosób.
H.GescheiM.Jehnesugerują,żewynosiłaokołosześćdziesięciupolity‑
ków.ZdaniemM.Jaczynowskiej,sięgałaonaconajmniejsześćdziesięciu
s.299;J.Carcopino:JulesCésar…,s.562;W.Dahlheim:JuliusCäsar…,s.191;L.Can‑
fora:GiulioCesare…,s.3441345.
102
Zob.wtymświetle:Cic.,Div.I,52,119;Vell.Pat.II,57,112;Suet.,Iul.81,114;
Plut.,Caes.63,117;Brut.15,1;App.,B.C.II,115,4791480;116,4881489;Cass.Dio
XLIV,17,1118,4.
103
Vell.Pat.II,57,1(przekł.E.Zwolski).
104
App.,B.C.II,115,4791480;116,4881489;Cass.DioXLIV,17,1118,4.
105
Suet.,Iul.81,114;Plut.,Caes.63,117.
106
107
Suet.,Iul.80,3.
Nic.Dam.,Vit.Caes.16;19.
