Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
DOROTAPIETRZYK-REEVES
czywistnieniepraworządnegoiwolnościowegoładu,obwarowanego
obywatelskącnotą.Powstajepytanie,cownajwiększejmierzeczy-
niłopaństworzecząwspólną:czyjegourządzeniainstytucjonalne,jak
zakładałaszesnastowiecznateoriapolitycznaRzeczypospolitejWenec-
kiej,wPolsceczęstoprzywoływana,czynsamorządzenie”
,awięcuzna-
niewolnościpolitycznejzafundamentwłaściwieurządzonego,wol-
negopaństwa,czyteżtowarzyszącatejwolnościobywatelskacnota.
Jakiebyłykonsekwencjetakiegopojmowaniapaństwazarównodla
teorii,jakidlapraktykipolitycznejwIRzeczypospolitej?
Kwestiąpodstawową,odktórejnależyrozpocząć,jestkonstata-
cjagłosząca,żerespublicarozumianowstaropolskiejtradycjipoli-
tycznejjakobyt,aniejakoformęustroju,przeciwstawionąmonarchii.
WPolscetakieprzeciwstawienienieujawniłosięniemaldoschyłku
XVIIIw.,aiwówczasbyłorzadkością7.Skupiaćsięwięctubędziemy
nawyjaśnieniu,choćbytylkopróbnymiczęściowym,czymjestówbyt,
któremuprzysługujemianorespopuli,rzeczwspólna.Abytouczynić,
chciałabympostawićkilkazasadniczychpytań,które,choćwykra-
czająpozajednostudium,dająjednakmożliwośćpoczynieniagłębszej
refleksjinadistotąbytupolitycznego,jakimjestRzeczpospolitawteo-
riiikulturzepolitycznejXVIwieku.Idzietu,popierwsze,oustale-
nie,wjakimsensiepaństwobyłopojmowanejakorzeczwspólna.Czy
wsensiegreckim,sięgającymdoArystotelesa,jakoformabytupoli-
tycznego,któryjestopartynadobrymustroju,czylitakim,wktórym
rządzącytroszcząsięowspólnedobro?Czyteżwsensierzymskim,
odnoszącymsiędoustrojumieszanego,alenadewszystkoujmującym
państwojakorespopuli,rzeczludu,czylizakładającym,żewspólnota
politycznaobejmujebezwzględniewszystkichczłonków,niezależ-
nieodichkwalifikacjiobywatelskiej?Sensgreckikładzienaciskna
więziscalającewspólnotępolityczną,przedewszystkimwspólnyetos
(cnota),ujęcierzymskiezaśpodkreślasensjurydycznywspólnoty:
7Zob.A.Grześkowiak-Krwawicz,Oformęrząduczyorząddusz?Publi-
cystykapolitycznaSejmuCzteroletniego,IBLPAN:Warszawa2000,s.127;R.Lis,
MyślreformatorskaSejmuCzteroletniegowświetledylematówzachodniegorepubli-
kanizmuXVIIIwieku.Zarysproblematyki,nHoryzontyPolityki”
,t.4:2013,nr7,
s.17-41;D.Pietrzyk-Reeves,Kontynuacjaizmianywpolskimrepublikanizmie
XVIIiXVIIIwieku,nCzasopismoPrawno-Historyczne”
,t.67:2015,z.1,s.45-73.
~30~