Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
38
RozdziałI:Wartościjakoprzedmiotbadań…
sąwwielkimstopniumodelamiidealnymi.Rzadkobowiemwgrupach
panujedoskonalehierarchicznyukładwartości.Bardziejprawdopodobne
jestwystępowaniedrugiegoztypówwartości.Istniejąwartościgłówne,
któresąrównieistotnedlagrupijednostek.Najbardziejprawdopodobny
iużytecznyheurystyczniejesttrzecizzaprezentowanychmodeli.Wartości
mająpowiązaniapionoweipoziome,iczasamitrudnookreślić,doktórego
zdanychtypównależą.Wartościmająteżczęstocharakterwielofunkcyjny
,
dlategorazmieszcząsięwjednymtypie,ainnymrazemmogąbyćzawarte
winnychtypach.Faktyczniefunkcjonującewartościwskazująnaolbrzy-
mietrudnościwbudowaniumodeli.Przydatnośćmodelujestjednakduża,
ponieważpozwalauporządkowaćmateriałempirycznyipodokonanej
analiziezrozumiećzachodząceprzemiany
.
Następnymproblemem,którynależyprzeanalizować,sąmetodologicz-
nekwestiebadaniawartościisystemówwartości.Badaniaempiryczne
wartościzmuszajączęstodoprzyjęciaarbitralnieokreślonychwartości,ze
względunaichważnośćdlabadaczabądźzewzględunaproblem,którysię
bada.Wartościbadamywięcczęstozapośrednictwemzachowań,atakże
deklaracjitychzachowań.Zachowaniapozwalająnamstwierdzić,czydla
danejgrupylubjednostki,rzeczywiścietenprzedmiotczyideasąwartością.
G
.Kloskawymieniłzachowaniawerbalneipozawerbalne81.Wwiększości
zachowańwerbalnychprezentujesięlubznajdujewyrazwiedzabadanych.
Tensposóbpoznaniawartościtopytaniawprostowartościczyhierarchię
wartości.Zakładasię,żebadanyznatewartości(np.zasadydoktryny
religijnej)ipotrafiuszeregowaćsystemwartości.Hierarchiawartościto
zagadnienieszczególnietrudne,ponieważzakładasię,żebadanimająją
ukształtowaną,coniezawszejestprawdą.Możnarównieżpytaćpośrednio
obadanewartości,zakładając,żejeślibadanyzaczymśoptuje,toznaczy
,
żeuznajetakąwartość(np.ceniżycierodzinne).Pojawiasięproblem,żenie
zawszemożemyzweryfikowaćtakąwypowiedźbadanego.Opróczdeklaracji
zachowańwerbalnychważnesązachowaniapozawerbalne.Tuistotnejest
zastosowaniemetodyobserwacji,abymóczweryfikowaćsłowabadanych.
Badaczobserwujączachowaniaczłonkówgrupy
,możewsposóbmetodycz-
nyzdobyćinformacjeorzeczywistychzachowaniach,pozwalającychmu
wnioskowaćowyznawanychwartościach.
Uważam,żetylkopołączenietychdwumetodbadańpozwalanarze-
czywistezbadaniestanuświadomości,czylirzeczywiściedeklarowanych
irealizowanychwartości.Opróczzbadaniawartościwerbalnychzapomocą
deklaracji,należyzbadaćwartościpozawerbalnezapomocąobserwacji
uczestniczącej.Topozwaladopierozweryfikowaćwartościwerbalne.Jest
81G.Kloska:Pojęcia…,s.119–141.
