Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Wposzukiwaniupatrona
41
kwerendy
,całegożyciajednegobadacza4.Zachowałasięjednakimponujących
rozmiarówkorespondencjakanclerza,atakżejegonastępców,kolejnychordyna-
tówzamojskich,itowskali–jaknapolskiewarunki–unikalnej.
Listjakoźródłohistorycznezjednejstronyorazrolakorespondencjijako
narzędziapolitycznego,czyszerzej–formyporozumiewaniasięinteresujących
naspostacizdrugiejstronytoodrębne,obszernetematy
,naktórychroztrząsa-
niebraktumiejsca.Poprzestańmywięcnastwierdzeniu,żeźródłotonietylko
barwneiatrakcyjne,leczprzedewszystkimdlazorientowaniasięwlicznych
więziachpersonalnych–niezastąpione.
WkarierzeZamoyskiegouderzadzisiejszegoobserwatoranietylkojejbłysko-
tliwość,aletakżetrwałośćzdobytejpozycjiiwpływów,rozciągającychsięrównież
najegospadkobierców,pomimozdecydowaniemniejwyrazistychindywidual-
nościtychostatnich.Trwałośćtęwiążemyzestabilnościąskutecznychdziałań
protekcyjnychkanclerza,któreumożliwiłymudługotrwałepełnieniefunkcjipo-
litycznegopatronalicznejgrupycorazbardziejwpływowychpolityków5.
JużanalizującwczesneetapykarieryZamoyskiego,stwierdzićtrzeba,żepoza
kwalifikacjaminabytymiwczasiestudiówzagranicznychipodczasistotnego
dlaorientacjiwmechanizmiepolitycznympaństwastażuwkancelariiZygmun-
taAugusta,zasadnicząrolęodgrywałajegoaktywnośćnadworzekrólewskim.
ZachowanakorespondencjazlatsiedemdziesiątychXVIw.wskazuje,żefakt
tenstanowiłpodstawowyelementjegopolitycznejatrakcyjności.Eksponowane
urzędybowiemposiadałowielu,byjednakuzyskaćwpływyiznaczenie,niewy-
starczyłopiastowanieurzędu;trzebagobyłofaktyczniepełnić,wykazywaćsię
adekwatnąaktywnością.Tozkoleiwymagałostałegoprzebywaniawośrodkach
życiapolitycznego,cozregułybyłokosztowne.Niekażdyspośródpiastujących
najwyższeurzędydecydowałsięnatakimodelaktywności6.
Wejścienadrogękarieryministerialnej–przywnikliwejznajomościpanują-
cychwkrajurealiówpolitycznych–skłaniaćmusiałodoszukaniaskutecznych
sposobówutrwaleniazdobytejpozycji.Monarchowierzeczywiścieelekcyjnita-
4KazimierzLepszy
,WrógHabsburgów–JanZamoyski(Zproblematykimonografiiokanclerzu),
nRocznikHistoryczny”,t.XVIII,1949,s.118–134.
5SzerzejnatentematpiszęwartykuleStronnictwo,któreniemogłoprzegrać,nPrzegląd
Historyczny”,t.LXXVI/2,1985,s.207–231;zob.teżprzedrukwrozdzialeI.1niniejszej
publikacji,s.11–39.
6nRacz-żeWM.mnyeiakoyedinęelemozinęuczyniczazyczyczmyspokoynego
myesskanadoma”–prosiłZamoyskiegoMikołajKrzysztofRadziwiłł,25lutego1577r.,
zWłoszakowic(ArchiwumJanaZamoyskiego[dalejcyt.:AJZ],t.I:1553–1579,Warszawa1904,
nr98.
