Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
8
ImmanuelKant,Uzasadnieniemetafizykimoralności
wprawdzieniekiedyczynyzgodnezprawem,częstojednakprawu
przeciwne.Jednakprawamoralnegowjegoczystościiprawdziwości
(ocowłaśnienajwięcejchodzinapolupraktycznym)nienależyszu-
kaćnigdzieindziejjaktylkowczystejfilozofii.Ona[metafizyka]musi
więciśćnaczeleibezniejniemożliwajestfilozofiamoralna.Ta,która
mieszasweczystezasadyzzasadamiempirycznymi,nawetniezasłu-
gujenamianofilozofii(tymbowiemróżnisięfilozofiawłaśnieodpo-
spolitegopoznaniarozumowego,żewosobnejnaucewykładato,co
samotopoznaniepojmujejedyniejakozesobąpomieszane).Tym
mniejzasługujenamianofilozofiimoralnej,ponieważwłaśniewsku-
tektegopomieszaniaszkodziczystościsamychobyczajówiwykracza
przeciwwłasnemucelowi.
Nietrzebatylkomyśleć,żeto,czegotutajwymagamy,mamyjuż
wpropedeutycesłynnegoWolffa,którąonpoprzedzaswąfilozofię
moralną,mianowiciewtakzwanejprzezniegoogólnejpraktycznej
filozofii.[Nienależywięcprzypuszczać],żeniepotrzebatutajzacząć
uprawiaćcałkiemnowegopola.Właśniedlatego,żemiałaonabyć
ogólnąpraktycznąfilozofią,nieuwzględniaławolijakiegośszczegól-
negorodzaju,np.takiej,którąbezżadnychpobudekempirycznych
skłaniajątylkozasadyaprioriiktórąnazwaćmożemywolączystą,
leczwolęwogóle,zwszystkimiczynnościamiiwarunkami,któresą
zniąwtymogólnymznaczeniuzwiązane.Itymróżnisięonaodme-
tafizykimoralności,taksamojaklogikaogólnaodfilozofiitranscen-
dentalnej,zktórychpierwszawykładaczynnościiprawidłamyślenia
wogóle,drugazaśtylkoszczególneczynnościiprawidłaczystegomy-
ślenia,tj.takiego,przypomocyktóregopoznajemyprzedmiotycał-
kiemapriori.Metafizykamoralnościwinnabowiembadaćideę
izasadyczystejwoli,anieczynnościiwarunkiwoliczłowiekawogóle,
391
zaczerpnięteponajwiększejczęścizpsychologii.Żewogólnejfilozo-
fiipraktycznej(chociażwbrewwszelkiemuuprawnieniu)mówisiętak-
żeoprawachmoralnychioobowiązku,toniestanowiżadnego
zarzutuprzeciwkomojemutwierdzeniu.Albowiemautorzyowejna-
ukipozostajątakżewtejsprawiewierniswejideitejnauki;nieroz-
różniająpobudek,któretylkorozumprzedstawiasobiejakotakiezu-
pełnieaprioriiktóresąwewłaściwymznaczeniumoralne,odem-
pirycznych,któreintelekttylkonamocyporównaniadoświadczeńwy-
nosido[znaczenia]pojęćogólnych,leczrozważająje,bezwzględuna
różnicęichźródeł,tylkowedługwiększejlubmniejszejichsumy
