Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
10
GrzegorzPIWNICKI
ichfragmenty,przeważniewformiecytatówwdziełachinnychuczonych.Niektórzy
twierdzą,żeArystoteleszawdzięczałswojąwiedzęmiędzyinnymistudiowaniudzieł
Demokryta(Krokiewicz,1971,s.237-251).
MaterialistycznahistoriafilozofiinosiodDemokrytanazwęnliniiDemokryta”.
JesttokierunekrozwojuprzeciwstawnyidealistycznejfilozofiiPlatona.RoliDemo-
krytawhistoriimyśliludzkiejnienależysprowadzaćtylkodozasługwdziedzinie
ontologiiignoseologii.Demokrytjestrównieżprzedstawicielemdemokratycznego
kierunkuwrozwojugreckiejmyślipolityczno-prawnej.Filozofuznał,żepaństwopo-
wstałowdrodzeewolucji.Powołanezostałodoistnieniapoto,abyharmonizować
interesyogółuorazinteresyindywidualne.
Obywatel,będzieszanowałinteresypaństwaiuczyniwszystko,abybyłoonodobrze
rządzone.Zasadydobregorządzeniapaństwemsą,zdaniemDemokryta,następujące:
1)nienaruszaćzasadsprawiedliwościiniestosowaćgwałtudlawłasnejkorzyści;
2)należypodporządkowaćsięprawu,władzyoraztymludziom,którzyprzewyższają
naspodwzględemumysłowym,wymagategoprzyzwoitość;
3)oszczęściuobywatelidecydująnietylkoichmajątki,alerównieżwolnośćiswo-
bodydemokratyczne;
4)wszyscyobywatele,dobrzyirozsądni,powinnibraćudziałwżyciupublicznym
inieuchylaćsięodwynikającychstądobowiązków.
Takiepaństwostanowićbędzieopokędlaczłowiekaorazzapewnimuspokój
iszczęście.Jeżelitopaństwoupadnie,wszystkozginie.Zasadę,żedobropaństwa
należystawiaćponaddobroosobiste,możnainterpretowaćwsposóbdwojaki:
1)wduchutotalitarno-autokratycznym,gdzielekceważysięinteresyjednostki,jej
godność,osobistepotrzebyduchoweimaterialne;
2)wduchudemokratyczno-indywidualistycznym,tamwszyscypowinniaktywnie
zajmowaćsięsprawami,któresąwspólnedlawszystkichczłonkówspołeczeństwa,
przyczymndobraogólnego”nietraktujesię,jakoczegośponadindywidualnego,
niezależnegoodjednostek,leczwyłącznie,jakoswoistąsumęlubsferęwspólnych
sprawizainteresowańwszystkichczłonkówspołeczeństwa.
Wielkichdziełmożnadokonywaćjedynieprzyjednomyślnościpanującejwśród
obywateli.Jednośćtapowinnabyć,jakwynikazdoktryny,jednościąmyśliimoral-
ności.Szczególnieważnajestjednomyślnośćbogatychibiednych.Jeśliludziebogaci
zdecydująsiępomagaćbiednym,udzielaćimpożyczekpieniężnychitp.,oznaczato,
żewspołeczeństwieistniejewzajemnewspółczucie,jednośćobywatelska,braterstwo,
wzajemnaobrona.WojnędomowątraktujeDemokryt,jakojednoznajwiększychnie-
szczęść,przynosionaszkodywszystkim,jestrównieunicestwiającadlazwycięzców,
jakidlazwyciężonych.
Wpaństwiepowinnirządzićnajlepsi,trudnobowiempodporządkowaćsięgorsze-
mu.Tegookreślenia,iżrządywpaństwiewinnybyćrządaminajlepszych,nienależy
interpretowaćwsensiearystokratycznym,takjakpojmowałrządynajlepszychPlaton.
Przezokreśleniennajlepsi”rozumienietych,którzysąnajlepiejurodzeni,lecznajlep-
szychwsensieintelektualno-moralnym.
SztukarządzeniapaństwemjestzdaniemDemokrytazewszystkichsztuknajważ-
niejszą.Nikt,ktomakutemukwalifikacje,niepowiniensięodniejuchylać.Rządzący
powinnidbaćoto,abyzyskaćuznanieogółuobywateli,anietylkoswoichbliskich.
