Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
publikacjachsprzed1939r.:wTygodnikuIlustrowanymz1902r.[il.4],wksiążce
EligiuszaNiewiadomskiegoMalarstwopolskieXIXiXXw.z1926r.orazwmo-
nografiiPankiewiczaautorstwaJózefaCzapskiegoz1936r.[il.5]34.Ucieszyło
mnie,kiedyodkryłem,żetęodmiennośćdostrzeżonojużwcześniej.Wtokuba-
dańdotarłemdoniepublikowanejpracymagisterskiejHalinyStępieńz1954r.
Dostrzegłszyróżnice,autorkawysunęłaprzypuszczenie,żeobrazpoznańskijest
Ddrugąwersjątematu”35,awięcdziełeminnymniżto,którezostałonagrodzone
wParyżu.Jejobserwacjiniktjednakpóźniejniepodjął,aszkoda,bowyjaśnie-
niesprawywczasie,gdywielubohaterówtejksiążkijeszczeżyło,byłobybardziej
owocne.
Prasoweiksiążkowereprodukcjefotografiibyłypoddawanedodatkowej
obróbce,którapewnerzeczypodkreślała,ainneupraszczała36.Wspomniane
publikacjeniemogłybyćwięcwystarczającymiwiarygodnymmateriałempo-
równawczym.NaszczęściewMuzeumNarodowymwWarszawieznajdujesię
przedwojennezdjęcieobrazunamalowanegoprzezPankiewicza[il.6].Dopytania
oto,kiedydokładniezrobionofotografię,powrócęwdalszejczęści.Maonawy-
miary21,6×15,9cmizostaławykonanawtechnicealbuminowej,którapozwalała
uzyskaćbardzowysokąostrośćmotywu37.Nanaszymegzemplarzuostrośćjest
wprawdzieczęścioworozmyta,aleprzedewszystkimprzybocznychkrawędziach.
Obszernepartiewcentrumpolaobrazowegoprezentująsiębezzarzutu.Zdjęcie
niebyłorównieżwżadensposóbretuszowaneidlategojegoporównaniezobra-
zempoznańskimjestmiarodajne.
Obrazpoznańskiifotografianiemalnieróżniąsięodsiebiepodwzględem
zawartościprzedmiotowej.Widzimytęsamąscenerię–ściślejrzeczbiorąc,Pan-
kiewicznieprzedstawiłtargunaplacuŻelaznejBramy,leczwnętrzenowoczes-
negobazaruAdolfaJanasza.Gmachtenzostałzbudowanywlatach1883–1884
wpobliżuplacuŻelaznejBramyiwrazzbazaremMozesaUlrychauzupełniał
staretargowisko38.Obaobrazyukazująwznakomitejwiększościtesameprzed-
34F.Jabłczyński,JózefPankiewicz…,dz.cyt.,s.181;E.Niewiadomski,MalarstwopolskieXIX
iXXw.,Warszawa1926:WydawnictwoM.Arcta,il.s.217;J.Czapski,JózefPankiewicz.Życie
idzieło…,dz.cyt.,il.nr6.
35H.Stępień,Okreswarszawski…,dz.cyt.,s.18.
36Por.A.Lewandowska,K.Zalewska,K.Zielińska,Podstawyprowadzeniabadańproweniencyj-
nych,DSzkoleniaNIMOZ”2015,nr9,s.26.
37MNW,GRiR,ArchiwumPankiewicza,sygn.Ryspol.10563.FotografiaobrazuTargnaja-
rzynyzaŻelaznąBramą(15,9×21,6;23,5×26,4),poz.430.
38Natemathistoriiwarszawskichtargowiskzob.:S.Kowalska-Glikman,Natargowiskach
dziewiętnastowiecznejWarszawy,DKronikaWarszawy”1984,t.15,nr3,s.41–59;M.Omilanowska,
Świątyniehandlu.Warszawskaarchitekturakomercyjnadobywielkomiejskiej,Warszawa2004:ISPAN.
IdentyfikacjęumożliwiajązdjęciabazaruJanaszaprzechowywanewŻydowskimInstytucieHisto-
rycznym.IdentyfikacjamiejscajakoDdziedzińcawewnętrznegoGościnnegoDworu”jestbłędna
21
