Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
I0Wprowadzenie
10TargnajarzynyJózefaPankiewicza
whistoriisztukipolskiej
W1857r.JulianKlaczkouznał,żewsztukachpięknychnaródpolskiniczegonie
osiągnął.Twierdził,żenacjitej–m.in.przezDsurowyklimat”,któryczyniDniepo-
dobnymwykształcanie(…)zmysłuwrzeczachrzeźbyimalarstwa”–jestDodjęty
nieodzownietendarplastycznegokształtowania,któryszczęśliwszymiprawie
wyłącznymjestudziałemHelladyiItalii”.Ztegowzględu,wnioskowałKlaczko,
sztukiplastycznenigdywPolscenieznajdowałyuznania–aniuelit,aniuludu.
Nieprzeczył,żezdarzająsięwśródPolakówzdolnimalarze–wskazałHenryka
Rodakowskiego–atakżekrytycyznającysięnasztuce;uważałichjednakzanie-
licznewyjątki.Byłprzekonany,żeartystycznemistrzostwopolskiejkulturymoże
wyrazićsiętylkowDspirytualniejszychsferachsztuki”.Nadobrąsprawęnawetnie
wmuzyce,leczjedyniewpoezji:DTujestnaszachwałaitujestnaszaSztuka,pod
tymtylkoznakiemwolnonamwstąpićwszrankitwórczościiwtymtylkozwycię-
żać!(…)Słowianie,jesteśmyimożemytylkobyćmistrzamiSłowa”1.
ZtymDstanowiskiemnienajkorzystniejszym”,jakjeokreśliłsamKlaczko,
podjęto,rzeczjasna,dyskusję.Polatach,bowroku1890,przystąpiłdoniejtakże
warszawskimalarzikrytyksztukiStanisławWitkiewicz:
Wswoimczasiegłos[Klaczki–M.H.]robiłpoważnewrażenieidługiczasbłąkał
sięponaszejpublicystycejakoprzedmiotakademickichsporównatemat:czymo-
żemymiećpolskąszkołęwmalarstwie.Zanimteoretycyzdążyliprzyjśćdojakichś
pewnychwniosków,tymczasem,życieprzecięłopolemikę,poprostuprzywołującdo
czynusamąsztukę2.
1J.Klaczko,Sztukapolska(1958).Cyt.za:Zdziejówpolskiejkrytykiiteoriisztuki,t.II,oprac.
I.Jakimowicz,A.Porębska,Warszawa1961:PWN,s.42–49.
2S.Witkiewicz,Sztukaikrytykaunas(1884–1890),Lwów–Warszawa–Poznań1899:Towarzy-
stwoWydawniczeweLwowie–KsięgarniaS.Sabowskiego–KsięgarniaA.Cybulskiego,s.XXVI.
13
