Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
UKRAIŃCYIICHSĄSIEDZINAPRZESTRZENIWIEKÓW
wSłuckuw1768roku14.NatomiastTadeuszKorzoniWładysławAndrzej
SerczykuznalibezpośredniąinspiracjęRosjizaniepotwierdzoną15.
Stanowiskoforsująceinspirowaniewybuchukoliszczyznyprzez
władzerosyjskiefunkcjonowałojużw1790roku,kiedyspecjalnadepu-
tacjasejmowauznała,żeflbuntŻeleźniakaiGontywynikłzpoduszcze-
niarządurosyjskiego”16.Powyższaocenagenezykoliszczyznymogła
jednakwynikaćzówczesnejsytuacjipolitycznej–antyrosyjskiegokursu
znacznejczęścistanówsejmujących.Zdrugiejjednakstronypanowało
wówczaspowszechneprzekonanie,żekoliszczyznawybuchłazrozka-
zuMoskwychcącejzdławićkonfederacjębarskąprzypomocypolskich
poddanych17.Jednazrelacjitaktoprzedstawiła:
Kozacy,którychbojaźńutrzymywałanaichwyspach,uświadomieni
zostalionadużyciachwładzyPolakównawłościanachreligiigreckiej,
atakpodburzeniprzeciwkoPolakomjakoiżydom,wyszlizswoichkry-
jówekpodkomendąŻeleźniaka,hersztaswojego18.
DwuznacznestanowiskoPetersburgamiałoróżnorodnenastęp-
stwa.NaprzykładekspansjakolonistówzNowejSerbii,awłaściwie
jużzNowejRosji19,znowąsiłąnastąpiłapo1768roku.Podpozorem
zwalczaniabuntuchłopskiegoflgłębiejwkrajpolskiweszliispędziwszy
polskieosady,swojewtychmiejscachpoczynili”zakładającjenadru-
gimbrzeguWisiiSinuchy20.Próbyprzeciwdziałaniatemuprocederowi
powodowałyspory.Polacyuważali,żeosadnicybezprawniezajmowali
14DanielBeauvois,Rzeczpospolitapolsko-litewskawXVIIIwiekuipięćnarodównajejobsza-
rachwwiekuXIX[w:]HistoriaEuropyŚrodkowo-Wschodniej,t.I,red.JerzyKłoczowski,Lublin
2000,s.258.
15TadeuszKorzon,WewnętrznedziejePolskizaStanisławaAugusta(1764–1794),t.1,Kraków–
Warszawa1897,s.200;WładysławAndrzejSerczyk,Koliszczyzna,Kraków1978,s.77,80–83.
16Cyt.zaTadeuszKorzon,WewnętrznedziejePolskizaStanisławaAugusta...,op.cit.,t.1,s.198.
17PiotrBorek,Ukrainawstaropolskichdiariuszachipamiętnikach.Bohaterowie,fortece,trady-
cja,Kraków2001,s.129.
18Pamiętnikizosiemnastegowieku,t.7:CzasyStanisławaAugustaPoniatowskiegoprzezjedne-
gozposłówWielkiegoSejmunapisane,Poznań1867,s.53.
19GubernianoworosyjskazostałautworzonaukazemKatarzynyIIz22marca1764roku.
20IgnacyIhnatowski,DziełoKommissyiGraniczneymiędzyUkrainą,PolskąyNowo-Rossyą
przez[...]pełnomocnychkommissarzów[...]dnia15lipcaroku1780wKryłowie,miasteczku
rosyjskimrozpoczęte,adnia17lutegoroku1781wmiasteczkupolskimTuryizakończone[...],
cz.2,Warszawa1781,s.4–5.
36
